دندان قروچه کردن (فشار دادن و ساییدن دندان‌ها به هم)
وقتی‌که به کودک به‌خواب رفته خود نگاه می‌کنید، دل‌تان می‌خواهد از او صداهایی بشنوید که نشانگر رویاهای شیرین او باشند: تنفس آسان و شاید یک آه گاه به گاه. اما برخی والدین، صداهای گوش‌خراش و نا‌بهنجار به‌هم ساییدن و فشردن دندان‌هایشان را می‌شنوند که دندان قروچه[Munched] نام دارد و در کودکان امری رایج است.
درباره دندان قروچه کردن
دندان قروچه اصطلاحی پزشکی به معنای ساییدن دندان‌ها، به‌هم یا فشار دادن دو فک بر روی هم است. دندان قروچه معمولا در خواب عمیق و یا هنگامی‌که کودک استرس دارد، صورت می‌گیرد. متخصصان می‌گویند ۲ تا ۳ نفر از هر ۱۰ کودک در طول عمر خود به دندان قروچه ادامه خواهند داد، اما در اکثر آن‌ها این مسأله در طول رشد و با گذر زمان، خود به خود درمان می‌شود.
علل دندان قروچه کردن
با وجود تحقیقاتی که صورت گرفته است، هیچ کس نمی‌داند دندان قروچه به چه علت رخ می‌دهد. اما در برخی از موارد ساییدن دندان‌های کودک به م می‌تواند به این علت باشد که دندان‌های بالا و پایین در راستای یکدیگر و به‌طور منظم قرار نگرفته‌اند. بعضی کودکان این کار را در پاسخ به درد انجام می‌دهند، مانند گوش درد یا درد ناشی از در آمدن دندان‌ها. آن‌ها ممکن است ساییدن دندان‌ها را برای کاستن از درد انجام دهند، درست مانند وقتی که یک ماهیچه دردناک را می‌مالیم. اگر دندان قروچه کودکان به این دلایل باشد با رشد و بزرگ‌تر شدن آن‌ها خود به خود برطرف خواهد شد.
استرس یا تنش عصبی و خشم می‌تواند علت دیگر باشد. برای مثال یک کودک ممکن است برای آزمون مدرسه و یا تغییری که در زندگی‌اش به وجود آمده (به‌دنیا آمدن یک خواهر یا برادر جدید و یا عوض شدن معلم مدرسه) احساس نگرانی کند. حتی داشتن یک بحث یا دعوا با والدین و یا خواهر و برادر‌ها می‌تواند برای دندان قروچه کردن کافی باشد.
برخی از کودکان بیش فعال نیز دندان قروچه را تجربه می‌کنند. گاهی اوقات مشکلات پزشکی کودکان مانند فلج مغزی و یا درمان‌های دارویی جدی موجب دندان قروچه می‌شوند.
توصیه مشاور: در برخی از موارد ابتلاء کودک به انگل باعث دندان قروچه می شود ،لذا توجه به سایر علائم و مراجعه به پزشک فراموش نشود.
تأثیرات دندان قروچه کردن
بسیاری از موارد، دندان قروچه کشف نشده و تأثیراتی جدی بر جای نمی‌گذارند، در حالی‌که بقیه آن‌ها موجب سردرد و گوش درد می‌شوند. با این حال معمولا این مسأله، به‌دلیل صدای ساییده شدن گوش‌خراشی که دارد معمولا بیشتر برای اعضای خانواده مشکل ایجاد خواهد کرد!
در برخی موارد، سائیدن و فشار آوردن‌های شبانه به دندان‌ها باعث فرسودگی مینای دندان یا پریدگی لبه دندان می شود، حساسیت بدن به دما بالا رفته و دردهایی جدی در ناحیه صورت و مشکلاتی در ناحیه فک (مثل مشکلات مفصل فکی) به‌وجود می آورد. البته اکثر کودکانی که دندان‌هایشان را به‌هم می‌سایند به مشکلات فک مبتلا نمی‌شوند، مگر این‌که ساییدن و فشردن دندان‌هایشان روی هم مزمن باشد.
تشخیص دندان قروچه
اکثر کودکانی که دندان‌هایشان را به‌هم می‌سایند، از این کار خود، آگاه نیستند؛ بنابراین اغلب والدین و یا خواهر و برادر‌ها هستند که این مشکل را تشخیص می‌دهند.
برخی از نشانه‌هایی که باید دنبالشان بگردید عبارتند از:
سرو صدای ناشی از سایش، هنگامی‌که کودک‌تان خوابیده است.
شکایت از فک یا صورت دردناک در صبح
درد در هنگام جویدن
اگر فکر می‌کنید که کودک‌تان دندان‌هایش را به‌هم می‌ساید با یک دندان پزشک ملاقات کنید، تا دندان‌ها را در مورد لب پریدگی مینا و یا سایش و فرسودگی مورد بررسی قرار دهد. همین‌طور برای این‌که به دندان‌ها آب و هوا اسپری کند تا در صورت وجود حساسیت دندانی آن را تشخیص دهد.
اگر آسیبی یافت شد، دندان‌پزشک ممکن از از کودک سوالاتی مانند سوالات زیر را بپرسد:
قبل از رفتن به تخت‌خواب چه احساسی داری؟
آیا درباره موضوعی در مدرسه یا خانه نگران هستی؟
آیا از دست کسی عصبانی هستی؟
قبل از خواب چه کار می‌کنی؟
این آزمون به دندان‌پزشک کمک می‌کند تا متوجه شود دندان قروچه کودک به دلایل آناتونومیکال یا فیزیکی (مانند دندان‌های نامرتب) است یا علت روان‌شناختی (مانند استرس) دارد و پس از آن یک برنامه درست درمانی را طرح ریزی کند.
درمان دندان قروچه
دندان قروچه در اکثر کودکان در طول رشدشان خود به خود درمان می‌شود؛ اما تا زمانی که آن‌ها این کار را انجام می‌دهند ترکیبی از مراقبت‌های والدین و قرار‌های دندان‌پزشکی، می‌تواند مشکل را تحت کنترل نگاه دارد.
در مواردی که ساییدن و فشردن دندان‌ها به یکدیگر سبب بروز درد در صورت و فک می‌شود و یا به دندان‌ها آسیب می‌زند، دندان‌پزشکان ممکن است یک وسیله محافظتی مخصوص (نایت گارد) شبانه را توصیه کنند. این وسیله حفاظتی بر اساس اندازه دندان و دهان کودک قالب گیری می‌شود، در هنگام شب در دهان گذاشته می‌شود. با وجود این‌که عادت کردن به این وسیله کمی زمان می‌برد اما اثرات مثبت آن به سرعت آشکار می‌شود.
کمک به کودکانی که دندان قروچه می‌کنند
چه علت دندان قروچه کودک فیزیکی باشد و چه روان‌شناختی، کودکان ممکن است بتوانند با ریلکس و آرام شدن قبل از خواب، آن‌را کنترل کنند؛ برای مثال گرفتن یک دوش آب گرم، چند دقیقه گوش دادن به یک موسیقی ملایم، و یا خواندن کتاب قبل از خواب می‌توانند موجب آرامش کودک شوند.
برای بر طرف نمودن دندان قروچه‌ای که بر اثر استرس به وجود آمده است، از کودک‌تان بپرسید که چه چیزی موجب ناراحتی‌اش شده و سپس راهی را برای کمک به او پیدا کنید. مثلا کودکی که به‌خاطر دوری از خانه برای رفتن به اولین اردوی مدرسه نگران است، به اطمینان بخشی پدر و مادرش در مورد این‌که هر زمان اتفاقی افتاد آن‌ها پیش او خواهند آمد، نیاز دارد.
اگر مشکل پیچیده‌تر است، مثلا مهاجرت به یک شهر جدید، در مورد نگرانی‌های کودک به بحث و گفت و گو بپردازید و سعی کنید با صحبت کردن، ترس‌های کودک را بر طرف کنید. اگر نگران هستید با دکترتان صحبت کنید.
در موارد نادر، این راه‌های اولیه و ساده برطرف کردن استرس برای متوقف کردن دندان قروچه کودک کافی نیستند. اگر کودکان مشکل خواب دارد و یا اعمال غیر طبیعی انجام می‌دهد، دندان‌پزشک یا پزشک‌تان ممکن است ارزیابی‌های بیشتری را پیشنهاد کنند. این می‌تواند به تشخیص علت استرس و تعیین درمان مناسب کمک کند.
دندان قروچه کردن چه مدت طول می‌کشد؟
دندان قروچه دوران کودکی معمولا با رشد و ورود به دوران بزرگسالی خود به خود درمان می‌شود. در اکثر کودکان هنگامی‌که دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهند، دندان قروچه هم از بین می‌رود. با این وجود تعداد اندکی از کودکان به هم ساییدن دندان‌هایشان را تا بزرگسالی ادامه می‌دهند. اگر علت دندان قروچه استرس باشد، این عمل تا زمانی‌که استرس برطرف شود ادامه خواهد یافت.
جلوگیری از دندان قروچه
چون برخی از انواع دندان قروچه، عکس العمل طبیعی کودک به رشد است، در بسیاری از موارد نمی‌شود از آن جلوگیری کرد. می‌توان از دندان قروچه‌هایی که به علت روان‌شناختی (استرس) دارند، جلوگیری کرد، برای این کار باید به‌طور مرتب با کودکان در مورد احساسات‌شان صحبت کنیم و به آن‌ها کمک کنیم تا با استرس خود مقابله کنند. کودک‌تان را به‌طور منظم به دندان‌پزشک ببرید تا مشکل‌شان تشخیص داده شود و در صورت نیاز درمان شود.
در مطلب اضطراب در کودکان با مجموعه از عوامل که منجر به استرس و اضطراب در کودکان می شود، آشنا شوید.