مقاله اعتماد به نفس در کودک –
اعتماد به نفس سالم، زره كودكان در برابر چالش‌هاي زندگي است. كودكاني كه نسبت به خودشان احساس خوبي دارند، به هنگام رويارويي با تضادها و اختلافات، بسيار راحت‌تر اوضاع را درك كرده و كنترل همه‌چيز را در دست مي‌گيرند و در برابر فشارهاي منفي، مقاومت نشان مي‌دهند. كودكاني كه اعتماد به نفس دارند، ظاهراً هميشه آماده لبخند زدن هستند و از زندگي لذت بيشتري مي‌برند. آنها واقع‌بين هستند و ديد مثبتي به زندگي دارند. در عوض، كودكاني كه اعتماد به نفس پاييني دارند، فوراً با تعارض‌ها و اختلافات دچار نگراني و نااميدي مي‌شوند؛ نسبت به خودشان ديدگاه منفي داشته و اغلب در يافتن راه‌حلي براي مشكلات، عملكرد ضعيفي دارند. آنها در مورد خود افكار منفي دارند؛ مثلاً مي‌گويند: «من خوب نيستم»، «من هيچ كاري را نمي‌توانم به خوبي انجام دهم.» معمولاً بي‌اراده، اثرپذير و افسرده هستند و در مقابله با يك اتفاق جديد اولين پاسخ‌شان «من نمي‌توانم» است. اما شما به عنوان پدر و مادر مي‌توانيد مهم‌ترين نقش را در رشد اعتماد به نفس سالم كودك خود داشته باشيد؛ در حالي كه گاهي از اين مساله غافل هستيد.
اعتماد به نفس چيست؟
اعتماد به نفس مجموعه‌اي از باورها و احساساتي است كه هر فرد نسبت به خودش دارد؛ يعني «فهم خود». مقوله اعتماد به نفس از نخستين سال‌هاي زندگي هر فرد شروع مي‌شود. وقتي كه يك كودك نوپا تازه شروع به راه رفتن مي‌كند، بارها و بارها به زمين مي‌خورد؛ ولي هرگز دست از تلاش برنمي‌دارد تا نهايتاً موفق به راه رفتن مي‌شود و به همين ترتيب اولين ديدگاهش راجع به توانايي‌هايش شكل مي‌گيرد. اعتماد به نفس را مي‌توان تركيبي از احساس توانايي و احساس دوست داشته شدن نيز تعريف كرد. كودكي كه از دست يافتن به چيزي احساس شادي مي‌كند، اگر احساس دوست داشته شدن نداشته باشد، اعتماد به نفس پاييني خواهد داشت و بالعكس كودكي كه احساس دوست داشته شدن دارد ولي در مورد توانايي‌هايش دچار شك و ترديد است نيز اعتماد به نفس پاييني دارد. اعتماد به نفس وقتي پيش مي‌آيد كه اين دو مورد در تعادل باشند.
يك الگوي مثبت باشيد
اگر شما با خودتان به‌تندي برخورد كنيد، بدبين باشيد، توانايي‌هاي خود را باور نداشته باشيد و … كودك شما نيز در آينده آيينه خودتان خواهد شد. ابتدا اعتماد به نفس خود را پرورش دهيد تا كودك‌تان يك الگوي خوب در اين زمينه داشته باشد.
خودانگيز و خونگرم باشيد
دوست داشتن و عشق شما اعتماد به نفس كودك‌تان را رشد مي‌دهد. در آغوش كشيدن او و گفتن عباراتي مثل «من به تو افتخار مي‌كنم»، تعريف و تمجيدهاي درست و بجا بدون زياده‌روي كردن، بر روح و جان كودك اثر گذاشته و موجب رشد باورها و اعتماد به نفس او خواهد شد.
به كودك خود كمك كنيد تا تجربيات سازنده و مفيد داشته باشد
فعاليت‌هايي كه كودكان را به كار گروهي تشويق كرده و حس همكاري را در آنها پرورش مي‌دهد، به رشد اعتماد به نفس آنها نيز كمك مي‌كند. اگر فكر مي‌كنيد كه اعتماد به نفس كودك‌تان بسيار كم است و در آينده برايش مشكل‌ساز مي‌شود، بهتر است از يك متخصص كمك بگيريد. مشاوران خانواده روي اين مساله كار و سعي مي‌كنند با ريشه‌يابي تمام مواردي كه احساس و باور منفي كودك را ايجاد كرده‌اند، نگرش او را نسبت به خود و دنياي پيرامونش تغيير داده و مثبت كنند.
ايجاد حس امنيت در محيط گرم خانوادگي
كودكاني كه احساس امنيت نمي‌كنند، رفتارهاي تندخويانه و بدي از خود نشان مي‌دهند و اغلب اعتماد به نفس پاييني دارند. كودكي كه هميشه شاهد نزاع و بي‌حرمتي‌هاي والدينش است، غمگين و افسرده و در مدرسه دچار مشكلات رفتاري مي‌شود.
نشانه‌هاي اعتماد به نفس سالم و ناسالم
اعتماد به نفس در كودكان در حال رشد مرتباً در حال نوسان است؛ زيرا تحت تاثير تجربيات و باورهاي جديد آنها تغيير مي‌كند. كودكاني كه اعتماد به نفس‌شان كم است، تمايل به شركت در كارهاي گروهي و انجام كارهاي جديد ندارند و در مورد خودشان هميشه منفي حرف مي‌زنند: «من احمقم»، «من هيچ‌وقت چيزي ياد نمي‌گيرم» و «هيچ‌كس به من توجهي ندارد» آنها در ناكامي‌ها تحمل كمتري از خود نشان مي‌دهند، سريع منصرف مي‌شوند و همه چيز را به شخص ديگري واگذار مي‌كنند. در مقابل، كودكاني كه اعتماد به نفس سالم دارند، از تعامل با ديگران لذت مي‌برند، در اجتماع راحت‌ترند، از فعاليت‌هاي گروهي لذت مي‌برند، وقتي كه تضادها اوج مي‌گيرند، به راحتي راه‌حلي مي‌يابند و بدون تحقير و كوچك كردن خودشان و ديگران، ناخشنودي و شكايت و اعتراض خود را نشان مي‌دهند. مثلاً به جاي آنكه بگويند: «من احمقم و چيزي را نمي‌فهمم» مي‌گويند: «من اين قسمت را متوجه نشدم» آنها نقاط قوت و ضعف خود را مي‌شناسند و خود را با تمام نقاط قوت و ضعف‌شان قبول دارند. اين كودكان غالباً خوشبين هم هستند. اما پدر و مادرها در اين زمينه چه نقشي دارند و چگونه مي‌توانند اعتماد به نفس كودك‌شان را رشد دهند؟ كودكان به حرف‌ها و گفته‌هاي شما توجه بسياري دارند
كودكان نسبت به الفاظ و كلماتي كه پدر و مادرشان به كار مي‌برند، بسيار حساسند. به خاطر داشته باشيد كه كودك‌تان را نه فقط در هنگام موفقيت، بلكه تلاش خوب او را نيز تشويق و تقدير كنيد؛ اما در اين كار صادق باشيد و هرگز با اغراق و مبالغه باورهاي غلط به آنها ندهيد.
باورهاي نادرست كودك خود را شناسايي كنيد
بسيار مهم است كه باورهاي بي‌معني و غيرمنطقي كودك‌تان را در مورد خودش شناسايي كنيد. حتي اگر اين باورهاي غيرعقلاني راجع به كامل بودن، جذابيت و توانايي‌هاي او نيز باشد. به كودك خود كمك كنيد تا در اين زمينه به استانداردهاي درستي برسد و در ارزيابي خود واقع‌بين باشد. درك و احساس نادرست از خود مي‌تواند كم‌كم در باورهاي كودك ريشه بدواند و مثل حقيقت برايش جلوه كند. مثلاً كودكي كه در مدرسه شاگرد بسيار خوبي است ولي در رياضيات ضعيف است، مي‌گويد: «من رياضيات را نمي‌فهمم و شاگرد بدي هستم» اين ديدگاه و طرز فكر نه تنها اشتباه است، بلكه باور غلطي است كه در آينده زمينه شكست‌ها و ناكامي‌ها را براي كودك فراهم مي‌آورد. بنابراين بايد كودكان را تشويق كنيم تا واقع‌بين باشند.