علایم كبد چرب
بیماری‌های كبدی مانند هپاتیت و كبد چرب در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای برای تشخیص ندارند. بنابراین، بیماران از شرایط خود بی‌اطلاع هستند تا وقتی كه پس از گذشت زمان و وخیم شدن وضعیت كبد تاثیرات منفی بر عملكرد آن مشخص میشود.
وقتی كبد چرب منجر به هپاتیت میشود كبد متورم میشود و بیمار در ناحیه فوقانی و راست شكم احساس فشار و سنگینی می‌كند، به‌خصوص این علایم در مواردی كه كبد چرب سریع ایجاد شده بیشتر بروز می‌كند. كبد چرب ارتباط مستقیمی با فعالیت بدن، وضعیت متابولیسم و افزایش چربی خون دارد و تمامی این موارد زنگ خطرهایی هستند كه فرد را از وضعیت كبد چرب‌شان باخبر می‌كند.
آیا آزمایش هایی برای شناسایی كبد چرب وجود دارد؟
توصیه می‌كنیم برای تشخیص كبد چرب بیمارانی كه بیماری‌های زمینه‌ای و متابولیك مانند دیابت، چربی خون و اضافه‌وزن دارند، یك بررسی كامل آزمایشگاهی كبدی صورت گیرد و از طرفی سونوگرافی از كبد هم انجام شود. بهترین راه برای تشخیص، سونوگرافی است كه در آن تجمع چربی كبد به خوبی نشان داده میشود.
در بعضی موارد برای اثبات تشخیص شاید لازم باشد نمونه‌برداری از كبد انجام گیرد و مطالعه میكروسكوپی روی بافت كبد صورت گیرد.
کبد قادر به توليد مجدد خود مي‌باشد. وجود 20- 10 درصد از کل کبد براي ادامه‌ي حيات کافي است؛ ولي با خارج کردن آن از بدن، مرگ در عرض24 ساعت اتفاق مي‌افتد. کبد براي انجام بيشتر اعمال متابوليک بدن ضروري بوده و بيش از 500 عمل مختلف را انجام مي‌دهد.
کارهاي اصلي کبد عبارت‌اند از:
– متابوليسم کربوهيدرات، پروتئين و چربي؛
– ذخيره و فعال کردن ويتامين‌ها و مواد معدني؛
– تبديل آمونياک به اوره؛
– متابوليسم استروئيدها؛
– عمل کردن به‌عنوان يک صافي؛براي محافظت در برابر سيل مواد مضري که به خون سرازير مي‌شوند.
کبد صفرا توليد مي‌کند، نمک‌هاي صفراوي براي هضم و جذب چربي و ويتامين‌هاي محلول در چربي استفاده مي‌شوند و بيلي روبين محصول نهايي انهدام گلبول‌هاي قرمز، در کبد ترکيب شده و از طريق صفرا دفع مي‌شود
بيماري کبد چرب و علائم آن
مصرف غذاهایي که با روغنهای صنعتی تهیه میشود مثل انواع روغنهای مایع ، جامد و کره های موسوم به کره های گیاهی و غذاهای آماده، و عدم فعاليت مناسب يا گسترش زندگي ماشيني، بيماري‌هاي مختلفي به همراه آورده است. درگيري کبدي، از جمله مضرات مصرف مواد غذايي نامناسب مي باشد. امروزه متاسفانه بيماري کبد چرب که نسبتاً شايع شده است، با وزن بيمار ارتباطي مستقيم دارد و با توجه به افزايش چاقي در جوامع مختلف (از جمله ايران) نيز رو به افزايش است.
کبد چرب چيست؟
منظور از کبد چرب رسوب چربي (عمدتاً از چربي‌هاي خنثي مثل تري گليسيريد) در کبد است که در رابطه با مصرف الکل مي تواند باشد که به آن “Alcoholic Fatty Liver” مي گويند، يا بدون مصرف الکل و يا در حضور ميزان بسيار جزيي از الکل ايجاد مي شود که تحت عنوان کلي “Non Alcoholic Fatty Liver Disease” (بيماري کبد چرب غير الکلي) گفته مي شود.
رسوب چربي در کبد از نظر شکل ذرات چربي و از نظر اهميت باليني و فيزيوپاتولوژي به دو نوع “Micro Vesicular” و “Macro Vesicular” تقسيم مي شود.
آنچه مورد بحث فعلي است نوع “Macro Vesicular” است، يعني رسوب ذرات درشت چربي در سلول‌هاي کبد که به جابجا شدن ارگان‌هاي داخل سلولي منجر مي شود، اما فعاليت آنها را مختل نمي سازد. اين عارضه در حال حاضر نسبتاً شايع بوده و روز به روز ارزش بيشتري در بيماران مزمن کبدي (که علت خاصي براي بيماري شان پيدا نمي شود) پيدا مي کند.
ميزان شيوع بيماري کبد چرب تا چه حد است؟
شيوع کبد چرب در جوامع مختلف گوناگون است. براساس آماري، شيوع کبد چرب غير الکلي 9- 7 درصد در کشورهاي غربي و 2/1 درصد در ژاپن گزارش شده است. البته اين آمار بيان گر درصد واقعي کبد چرب نمي تواند باشد.
احتمال پيدايش کبد چرب غيرالکلي با وزن بيمار ارتباط مستقيم دارد و با توجه به افزايش چاقي در جوامع مختلف از جمله ايران، شيوع اين عارضه نيز رو به افزايش است.
اين عارضه در چه افرادي نمود پيدا مي کند؟
در کساني که عوامل خطر پيدايش کبد چرب را دارند، مثل افراد چاق، مبتلايان به ديابت و چربي خون بالا و بي تحرک.
مصرف بعضي داروها نيز مي تواند باعث رسوب چربي در کبد گردد. در اين زمينه مي توان به استروئيد، ويتامين A، متوتروکسات، آسپيرين، آميودارون و استروژن سنتيک اشاره نمود. همچنين کاهش سريع وزن در کساني که قبلاً به چاقي مبتلا بوده‌‌‌اند، مي تواند اين عارضه را در پي داشته باشد.
در کساني که سوء تغذيه ي پروتئيني دارند يا به سبب چاقي مفرط، جراحي‌هاي پيوند باي پس(Bypass) روده‌اي انجام داده‌اند نيز کبد چرب ديده مي شود. به دنبال تغذيه ي وريدي طولاني مدت نيز اين عارضه بروز مي کند.
در زمينه ي بعضي بيماري‌هاي مزمن از جمله: کوليت زخمي نيز کبد چرب گزارش شده است.
در مواردي نيز هيچ علت يا بيماري زمينه اي براي کبد چرب پيدا نمي شود. بنابراين در کسي که داراي آنزيم‌هاي کبدي Alanine aminotransferease (ALT), aspartate aminotransferase (AST) افزايش يافته در آزمايش مي باشد و هيچ علتي براي آن پيدا نمي شود، بايد به فکر کبد چرب بود.
قابل ذکر است بيماري کبد چرب در هر سني ديده مي شود، اما بيشترين شيوع آن بين 60- 40 سالگي است. همچنين” “Non Alcoholic Steatohepatitis (کبد چرب غيرالکلي همراه با التهاب در نسج کبد) در خانم‌ها شايع‌تر است.
علائم بيماري کبد چرب چيست؟
در بيشتر موارد اين عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسي آزمايشگاهي يا “سونوگرافي” يا “سي تي اسکن” که به علل ديگر انجام مي شود، متوجه آن مي شود.
فرد به ندرت از ضعف و خستگي و احساس سنگيني و فشار در ناحيه ي فوقاني و راست شکم شاکي است، به خصوص اين علائم در مواردي که کبد چرب سريع ايجاد شده باشد، بيشتر بروز مي کند.
درد شديد غيرقابل تحمل، زردي، تب، لرز در کبد چرب ديده نمي شود و در معاينه ي فيزيکي نيز تنها علامت “حساس بودن لبه ي کبد” در لمس است.
جهت در مان این بیماری از مصرف روغنهای غیر خوراکی مثل انواع روغنهای مایع و جامد موجود در بازار شدیدا پرهیز و از روغن کنجد بودار و روغن زیتون بودار و روغن گاوی خالص استفاده شود.
از مصرف هر گونه لبنیات صنعتی ، آب کلر دار شهری ، هر گونه چای ، گوجه فرنگی و رب گوجه و نمک سفره(صنعتی یا کلرید سدیم) پرهیز شود. از گیاهان پاک کننده کبد و عرقیات تصفیه کننده خون استفاده شود.
بعد از مدتی خود بخود و بدون مصرف هیچگونه داروی شیمیایی کبد چرب بطور طبیعی شروع به سم زدایی کرده ، بیماری رفع میشود. انشاء الله.