اطلاعاتی درباره سنگ غدد بزاقی –
همه افراد سه غده بزاقی اصلی به نامهای پاروتید یا بناگوشی ، تحت فکی و زیر زبانی در هر طرف دارند که این غدد به همراه هزاران غدد بزاقی فرعی که در سرتاسر مخاط دهان ، لبها و کام پراکنده اند بزاق را تولید و به داخل دهان ترشح میکنند. بزاق برای هضم غذا و مرطوب و تلطیف کردن مخاط دهان بسیار سودمند است . گاهی اوقات درون این غدد اصلی یا مجاری آنها و بطور نادری درون غدد بزاقی فرعی سنگ تشکیل میشود . غده تحت فکی شایعترین غده ای است که دچار سنگ میشود. سنگ در اکثر موارد منفرد است اما گاهی ممکن است متعدد باشد . سنگ باعث انسداد نسبی یا کامل مجرای بزاقی شده و در نتیجه بزاق در غده جمع شده و باعث تورم غده و درد در آن ناحیه میشود. این درد با غذا خوردن تشدید میشود چرا که در حین غذا خوردن بطور نرمال میزان ترشح بزاق زیادتر میشود. با تجمع بزاق درون غده بزاقی احتمال عفونت آن و در نتیجه تشدید علائم درد و تورم افزایش می یابد. در دراز مدت التهاب و عفونت ایجاد شده باعث تنگی مجرا میشود و تنگی بیشتر مجرا باز باعث تشدید انسداد و پیشرفت این سیکل معیوب میشود.
تشخیص
تشخیص بر مبنای شرح حال و معاینه بیمار است . اگر سنگ نزدیک به مدخل مجرای غده بزاقی باشد ممکن است در طی معاینه قابل لمس باشد اما اگر عمقی تر واقع شده باشد قابل لمس نیست . در صورت لزوم عسکبرداری رادیولوژی یا سونوگرافی و سی تی اسکن همراه با سیالوگرافی وجود سنگ را اثبات میکنند.
درمان
هدف اصلی خارج کردن سنگ است اما از آنجائیکه سنگ باعث التهاب و عفونت شده است بهتر است قبل از هر اقدامی آنتی بیوتیک مصرف شود . این امر التهاب ناحیه را کمتر کرده و امکان تخلیه سنگ را به طریقه غیر جراحی افزایش میدهد . اگر سنگ نزدیک به مدخل مجرای بزاقی باشد میتوان با گشاد کردن مجرا آنرا از طریق داخل دهان خارج کرد اما اگر در قسمتهای عمقی تر واقع شده باشد بدلیل قرار گرفتن اعضا و ساختمانهای حیاتی و مهمی در این ناحیه ، امکان دستکاری کردن در این قسمت وجود ندارد و در این صورت باید کل غده بزاقی را همراه با سنگ خارج کرد. خارج کردن غده بزاقی باعث خشکی دهان نمیشود چرا که سایر غدد بزاقی همچنان به تولید و ترشح بزاق مشغولند . در مواردی از سنگ شکن برای خرد کردن سنگ غده بزاقی استفاده شده است تا قطعات خرد شده بتوانند از مجرا به داخل دهان تخلیه شوند.