رنال کولیک چیست

هنگام ویزیت بیمار در مطب، درمانگاه و یا اورژانس بارها با بیمارانی مواجه می شویم که با شکایت درد کلیه یا کلیه ها مراجعه می نمایند و در برخی موارد نیز تشخیص را دقیق تر بیان نموده و می گویند که سنگ کلیه داریم! اما در ویزیت این بیماران چه نکاتی را باید مد نظر داشت تا اولاً مطمئن شویم منشاء درد آنها کلیوی است و دوم اینکه از چه اقدامات پاراکلینیکی کمک بگیریم تا به تشخیص برسیم و سوم اینکه چه مواردی نیاز به ارجاع و یا مشاوره دارند ؟علت ایجاد درداتیولوژی ایجاد درد در بیمارانی که دارای سنگ سیستم ادراری هستند از نظر فیزیوپاتولوژیک کمی پیچیده است ولی تئوریهایی که بیشتر در این زمینه قابل قبو لند عبارتند از التهاب، هایپرپریستالتیسم و یا اتساع حالب و سیستم پیلو کالیس و افزایش فشار داخل لومن که محصول انسداد ناشی از حرکت سنگ می باشند .

خصوصیات درد و علائم همراه درد ناشی از سنگ سیستم ادراری ( Renal colic )معمولا شدیدترین دردی است که فرد در طول زندگی تجربه کرده است و معمولا به صورت حاد و acute onset آغاز می شود محل درد ارتباط مستقیمی با محل سنگندارد و ممکن است درد در محل زاویه costovertebral یا کوادرانهای تحتانی شکم، کشاله ران و ناحیه اینگوینال و یا بیضه ها یا لابیاها حس شود یا انتشار یابد.علائم همراه بصورت حالت تهوع واستفراغ، هماچوری( میکروسکوپیک یا گروس)، سوزش ادرار، تکرر ادرارو… ممکن است وجود داشته باشند که در شرح حال باید مد نظر قرار گیرند.
در سابقه پزشکی بیمار باید در مورد سابقه دردهای مشابه یا سنگهای ادراری، بیماریهای زمینه ای( مانند بیماریهای استخوانی، روده ای، متابولیک، نقرس و… ) ، سابقه اعمال جراحی، سابقه مصرف داروها وسابقه فامیلی سنگ های ادراری از بیمار سوال نمود.

تشخیص سنگ کلیه
درنگاه اول بیمار دچار رنال کولیک بیقرار است واز درد به خود می پیچید. تمایل بیمار به بیحرکت بودن باید شک به مشکلاتاسکلتی عضلانی ویا پریتونیت را برانگیزد. از نظر علائم حیاتی نکته بسیار حائز اهمیت گرفتن درجه حرارت بدن بیمار است که در صورت وجود تب به همراه سنگ وانسداد یک اورژانس اورولوژی مطرح است. پس از معاینه قلـب وریه ها، معاینه شکم دارای اهمیت فوق العاده زیادی می باشد.
در معاینه شکم بایستی در مشاهده وجود هرگونه اسکار جراحی، برجستگی یا غیر قرینه بودن شکم مورد توجه قرار گیرد. سمع اپیگاستر از نظر وجود بروئی ناشی از مشکلات عروق کلیوی و وجود صداهای روده ای باید مد نظر باشد. در لمس، نرم بودن شکم، وجود تندرنس وریباند تندرینس، لمس توده به ویژه در نقطه مک بورنی و سایر معاینات مربوط به بررسی پریتوان می بایست انجام گردند. در صورت وجود هرگونه تندرنس یا سایر علائم تحریک پریتوان جهت رد مسائل مهمی نظر آپاندیست یا پاتولوژیهای تخمدان مشاوره جراحی عمومی باید مد نظر باشد.

تشخیص های افتراقی
بیماریهایی نظیر آپاندیسیت، آبسه آپاندیکولار، ‌کیست های بزرگ تخمدان، پارگی کیست تخمدان، تورشن کیست تخمدان،حاملگی خارج رحمی، تورشن بیضه، پریتونیت، آمبولی مزانتر ، دیورتیکولیت، ولولوس، سنگها ومشکلات کیسه صفرا و کبد ، دردهای گوارشی با منشا معده و دئودنوم، پانکراتیت ، انسداد روده، هرنی اینگوینال، اپیدیدیم ارکیت، بیماریهای ایسکمیک قلب نظیر MI ، پریکاردیت، آمبولی ریه وسایر پاتولوژیهای مربوط به دیافراگم و پلور، مشکلات عروقی کلیه وآئورت نظیر دایسکشن، آمبولی، آنوریسم و… می بایست در تشخیص اقتراقی مد نظر قرار گیرند.

درمان رنال کولیک

در این حالت که احتمالاً به علت انسداد مجرای ادراری بر اثر سنگ یا به علت همراهی سنگ با عفونت ادراری روی داده است، گزینه های زیر پیش رو خواهند بود:
سنگ شکن: سنگ شکن از امواج صوتی استفاده میکند که به راحتی از بافتهای بدن میگذرد و دارای قدرت کافی برایشکستن سنگ کلیه است. در این روش، سنگها به قطعات ریز شکسته و همراه با ادرار از مجاری ادراری دفع میشوند. این امواج بی خطرند و بیمار، آنها را حس نمیکند، اما از آنجا که تولید هر موج با صدای بلندی همراه است، برای محافظت از گوشهای بیمار از گوشی استفاده میشود. از عوارض این روش میتوان به وجود خون در ادرار، کبودی پشت و شکم و احساس ناراحتی در زمان عبور سنگهای شکسته شده از مجاری ادراری اشاره کرد. علاوه بر آن، ممکن است سنگها در مرحله اول به طور کامل خرد نشوند که در این صورت، باید مجدداً از دستگاه سنگ شکن یا از سایر روشهای خارج کردن سنگ که توضیح داده خواهد شد، استفاده کرد.
شاید بتوان گفت که این روش جزء عمومیترین روشهای درمان طبی سنگهای کلیه است. استفاده از این روش در مواردی کهسنگ کلیه خیلی بزرگ باشد، کارگشا نخواهد بود.

خارج کردن یا خرد کردن سنگ از طریق پوست:
اگر سنگ شکن کارساز نباشد یا سنگ خیلی بزرگ باشد، از این روش استفاده میشود. در این روش، لوله نازکی به نام نفروسکوپ از طریق برش کوچکی که در ناحیه پشت بیمار ایجاد شده وارد کلیه میشود. سپس با استفاده از آن، سنگ را خارج (لیتوتومی) یا آن را خرد میکنند و سپس خارج میسازند (لیتوتریپسی).

یوتروسکوپی:
جراح در این روش، لوله تلسکوپ نازکی را به نام یوتروسکوپ از طریق مجرای ادراری به محل استقرار سنگ هدایت میکند و میکوشد تا با بهره گیری از این ابزار دقیق، سنگ را به طور کامل خارج سازد یا برای راحتی کار، ابتدا آن را با استفاده از امواج فراصوت، لیزر یا تکنیک الکتروهیدرولیک بشکند و سپس خارج کند. گاهی ممکن است بیمار، نیازمند استفاده از لولههای توخالی کوچکی (موسوم به استنت حالب) باشد که در حالب جاگذاری میشود و آن را برای عبور ادرار و خرده های سنگ باز نگه میدارند. این کار اغلب برای درمان سنگهایی به کار میرود که از کلیه ها وارد حالب شدهاند.

جراحی باز:
جراح در این روش، برشی را در پهلوی بیمار ایجاد میکند و از این طریق با دسترسی به کلیه ها اقدام به خارج ساختن سنگ یا سنگها مینماید. این، آخرین گزینه برای درمان سنگها است و در موارد معدودی مورد استفاده قرار میگیرد.