آرتروز زانو یکی از عوامل شایع ایجاد درد در افراد بالای 40 سال محسوب می‌شود و شایع‌ترین بیماری تخریبی میان مفاصل بدن است. میزان ابتلا به این بیماری در خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر است.
محمد عالمی ، فیزیوتراپیست در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: «یکی از مشکلات شغلی که در هر کار و فعالیتی احتمال بروز آن وجود دارد، آرتروز است. آرتروز به معنای تخریب غضروف مفاصل زودتر از موعد مقرر است.»
وی اشاره می‌کند: «با انجام ورزش‌های ملایم به مدت 30 دقیقه در روز می‌توانیم فشارهایی را که در طول روز به بدن وارد می‌شود، کاهش دهیم. در حقیقت با ورزش به نوعی بدن را در برابر این فشارها تقویت می‌کنیم؛ البته مهم است بدانیم رفت و آمدها چه از خانه به محل کار و بالعکس و چه در محیط کار و منزل، به هیچ وجه جای ورزش را نخواهند گرفت و حتی می‌تواند فشارهای وارد بر بدن را نیز افزایش دهد.»
او تاکید می‌کند: «ورزش تعریف مشخص خود را دارد و به معنای همراه کردن جسم و روح با هم است. به همین دلیل فعالیت‌های روزمره نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای ورزش باشد. زمانی که شرایط ورزش فراهم نباشد، آن حرکات، تنها فشاری بر بدن محسوب می‌شوند.»
علائم اولیه آرتروز
عالمی درباره علائم اولیه آرتروز می‌گوید: «از اولین نشانه‌های آرتروز کاهش عملکرد زانوی فرد است. همچنین تورم، خشکی مفاصل در صبحگاه که کمتر از 30 دقیقه طول بکشد، بدشکلی و ناصافی سطوح مفصلی و وجود صداهای غیرمتعارف از جمله دیگر علائم آرتروز هستند.»
عوامل موثر در ایجاد آرتروز
این فیزیوتراپیست درباره عوامل موثر در ایجاد آرتروز اضافه می‌کند: «عوامل ارثی، جنسیت، عوامل هورمونی، عوامل شغلی، چاقی و پوکی استخوان می‌توانند از جمله علل موثر در بروز آرتروز باشند. به علاوه ورزش‌های شدید، افزایش سن، استعمال دخانیات، یا حتی ضربه نیز می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند.»
آرتروز زانو
یکی از شایع‌ترین انواع آرتروز که خیلی از افراد با آن درگیرند، آرتروز زانو است. باید بدانیم در هر شغلی (در میان افرادی که زیاد در حالت ایستاده به سر می‌برند یا افرادی که بیش از حد معمول می‌نشینند) احتمال بروز آرتروز وجود دارد. شاید بتوانیم بگوییم که آرتروز زانو در بیشتر اقشار جامعه دیده می‌شود.
این فیزیوتراپیست می‌افزاید: «به علاوه این مشکل میان خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود. عوامل هورمونی و کم‌تحرکی خانم‌ها نیز می‌تواند از جمله دلایل این مساله باشد. در مورد افراد چاق نیز همین طور است؛ این مشکل میان این گروه بیشتر دیده می‌شود.»
وی درباره درمان و روش‌های کنترل آرتروز می‌گوید: «بهتر است بگوییم که می‌توانیم جلوی پیشرفت آرتروز را بگیریم یا روند آن را کند کنیم.»
توصیه‌هایی برای مبتلایان به آرتروز
عالمی به روش‌هایی برای کنترل پیشرفت بیماری اشاره کرده و می‌افزاید: «بهتر است افرادی که دچار آرتروز زانو هستند در منزل از صندلی‌های بلند استفاده کنند. به این معنی که هنگام نشستن، کف پاها بالاتر از سطح زمین قرار گیرد. بعلاوه استفاده از سرویس‌های بهداشتی فرنگی نیز می‌تواند به این افراد کمک کند. کاهش مدت زمان راه‌رفتن و پوشیدن کفش‌هایی دارای کفی نرم نیز می‌تواند کمک موثری باشد. همچنین بهتر است این افراد از بالا و پایین رفتن از پله‌ها، دوزانو یا چهارزانو نشستن نیز اجتناب کنند. ورزش درمانی نیز از دیگر راه‌هایی است که به این بیماران توصیه می‌شود.»
ورزش مناسب
ورزشی که بعد از انجام آن، درد مفاصل بیشتر از 2 ساعت ادامه پیدا کند، یک علامت هشداردهنده است. در این مواقع باید شدت ورزش را کاهش دهیم. ورزش همچنان که بر استحکام مکانیکی و تقویت عضلات موثر است می‌تواند روی تغذیه غضروف نیز اثر بگذارد. بعلاوه ورزش باعث افزایش جریان خون می‌شود و به انعطاف‌پذیری مفصل کمک می‌کند. یکی دیگر از فوایدی که ورزش برای این گروه از افراد در بر خواهد داشت، کاهش وزن است. زیرا یکی از نکات مهم در ارتباط با آرتروز زانو کاهش وزن است.
به گفته این فیزیوتراپیست: «ورزش‌های انعطاف‌پذیری مانند کشش عضلات اطراف مفصل، ورزش‌های قدرتی و ورزش‌های هوازی مانند شنا، ورزش در آب و پیاده‌روی، ورزش‌هایی مناسب هستند؛ البته برای هر نوع از آرتروز و برای هر شخص باید ورزش خاص خود او و اغلب متفاوت با دیگران توصیه شود. بنابراین بهتر است که این کار را به متخصص بسپاریم.»
عالمی می‌افزاید: «این افراد باید قبل از ورزش و برای شروع آن 5 دقیقه ورزشی ملایم و سبک یا پیاده‌روی انجام دهند. بعد از ورزش‌های سبک باید چند حرکت کششی مناسب برای عضلات اطراف مفصل انجام شود. البته این کشش باید حتما 5 تا 10 ثانیه ادامه پیدا کند. حتما باید هر مفصل را در حالت بدون تحمل وزن و در تمام طول دامنه حرکتی‌اش حرکت داد. در ضمن نباید روی مفاصل ملتهب زیاد فشار وارد کنند.»
وی درباره تاثیر پله‌ها می‌گوید: «بالا و پایین رفتن از پله هم بهتر است انجام نشود. اما شاید نتوانیم از این کار اجتناب کنیم. در این موارد بهتر است برای بالا رفتن از پله اول پای سالم را بالا بگذارید و برای پایین آمدن از پله اول پای ناسالم را.»
محمد عالمی توصیه می‌کند: استفاده مداوم از دمپایی و کفش‌های پاشنه‌دار و خواباندن پشت کفش را هم باید کاهش داد. بهتر است این افراد ورزش‌ها را در رختخواب و بلافاصله پس از بیدار شدن انجام دهند و بعد از انجام ورزش از جای خود بلند شوند. این ورزش‌ها باید 3 تا 5 روز در هفته نیز ادامه پیدا کنند.»