علت زانو درد در ورزشکاران چیست –
زانو مفصلي است که غير از حرکت باز و بسته شدن داراي حرکات خفيف چرخش به داخل و خارج نيز مي باشد در تشکيل و نگهداري مفصل زانو, استخوانها , رباطها و غضروف هايي شرکت دارند که آنها را توضيح مي دهيم.
زانو مفصلي است که غير از حرکت باز و بسته شدن داراي حرکات خفيف چرخش به داخل و خارج نيز مي باشد در تشکيل و نگهداري مفصل زانو, استخوانها , رباطها و غضروف هايي شرکت دارند که آنها را توضيح مي دهيم
استخوانها
سه استخوان در تشکيل مفصل زانو شرکت دارند
در بالا استخوان ران و در پائين استخوان درشت ني و در جلو استخوان کشکک در تشکيل مفصل زانو شرکت مي کنند
استخوان نازک ني در تشکيل مفصل زانو شرکت ندارند اما درست در مجاورت بخش خارجي مفصل زانو قرار دارد
رباطها
رباط ها باندهاي فيبري هستند که دو استخوان را بهم ارتباط و متصل مي کنند
زانو ۴ رباط مهم دارد که اين ۴ رباط استخوان ران را به استخوان درشت ني محکم متصل مي کنند و پايداري استاتيک مفصل زانو را تامين مي کنند.
رباطهاي صليبي قدامي و خلفي سبب پايداري مفصل زانو در حرکات به سمت جلو و عقب و ضربات در اين جهات و نيز پايداري مفصل زانو در برابر حرکات چرخشي اعمال شده به زانو مي شوند
رباطهاي جانبي داخلي و خارجي که در طرفين زانو قرار دارند هم سبب پايداري مفصل زانو در برابر اعمال نيرو به سمت خارج و داخل زانو مي شوند
تاندونها: تاندونها عضلات را به استخوان اتصال مي دهند
تاندون عضله چهار سر راني ( جلوي ران ) در پائين در جلوي مفصل زانو به استخوان کشکک اتصال مي يابد و ادامه آن در پائين کشکک به استخوان درشت ني اتصال مي يابد. عمل عضله چهار سر راني باز کردن زانو مي باشد
غضروفها
به ساختمانهاي غضروفي زانو منيسک مي گوئيم که در بين دو استخوان درشت ني و ران قرار دارند و سبب افزايش سطح تماس در استخوان فوق و افزايش پايداري مفصل زانو مي شوند
بورسها
بورس يک کيسه کوچک حاوي مايع است که سبب تسهيل حرکات مفصلي مي شوند
زانو سه بورس دارد که عبارتند از : بورس کشکک ( جلوي کشکک و زير پوست ) و بورس زير کشکک و بورس غازي (Anserine) که در سمت داخل زانو حدود ۲ اينچ زير مفصل زانو قرار دارد.
انواع زانو درد
درد زانو را مي توان به دو نوع حاد و مزمن تقسيم بندي کرد. همواره بايد توجه داشت که دردي که در زانو احساس مي شود مي تواند ناشي از درد واقعي زانو باشد يا يک درد ارجاعي از ناحيه کمر, ران و يا مچ پا باشد.
علل درد حاد زانو
شکستگي
تعريف : ناشي از اصابت ضربه يا برخورد به مانع با سرعت و شدت زياد است . تصادف رانندگي يا تکل در فوتبال
نشانه ها : تورم و کبودي زانو بهمراه درد بسيار شديد و نيز محل آسيب در لمس بسيار دردناک است. درد به حدي شديد است که فرد نمي تواند راه برود يا وزن خود را روي آن پا بياندازد.
ارزيابي : شکستگي در محل زانو يک اورژانس محسوب مي شود و بايد سريعاً توسط پزشک معاينه شود و بررسي هاي لازم مثل انجام راديوگرافي صورت گيرد
درمان : بر حسب نوع شکستگي مي تواند شامل آتل بندي و گچ گيري باشد يا جراحي صورت گيرد
پيش آگهي : معمولاً شکستگي بدون شکل خاصي بهبود مي يابد. البته برخي انواع شکستگي مي تواند منجر به آرتروز و آسيب عصبي عروقي شوند
کشيدگي و پارگي رباطهاي جانبي زانو
تعريف : رباط جانبي داخلي زانو شايعترين رباط زانو است که دچار آسيب ديدگي مي شود . مثل همه رباطهاي ديگر مي تواند دچار کشيدگي ( پارگي جزئي ) و يا پارگي کامل شود
نشانه ها : کشيدگي شديد يا پارگي رباط جانبي داخلي زانو سبب احساس پارگي در سمت داخلي زانو مي شود. همچنين بدنبال آن زانو ممکن است متورم و ناپايدار شود. عامل اين آسيب اعمال فشار قوي به سمت خارج زانو است بطوريکه زانو از خارج به داخل فشرده شود. دقيقاً برعکس اين اعمال فشار ( يعني از داخل به خارج زانو ) در آسيب رباط جانبي خارجي رخ مي دهد. در هر دو حالت در محل اصابت ضربه به زانو کبودي و در سمت مقابل کشيدگي رباط يا پارگي آن رخ مي دهد. ورزشهاي تماسي مثل فوتبال از مهمترين علل اين آسيب محسوب مي شوند
ارزيابي : بعد از يک شرح حال سريع و معاينه فيزيکي توسط پزشک و انجام اقدامات اوليه حمايتي ( سرما درماني, فشار موضعي, بالا نگه داشتن و استراحت ) معمولاً پزشک درخواست MRI براي بررسي وضعيت رباط مي کند
درمان : در موارد کشيدگي خفيف اين دو رباط همان درمان حمايتي که اشاره شد کافي است. اما در موارد پارگي رباط جراحي بهترين پاسخ درماني را خواهد داشت
کشيدگي و پارگي رباطهاي صليبي
تعريف : آسيب رباط صليبي قدامي که از شايعترين آسيبهاي ورزشي است اغلب در نتيجه ايست ناگهاني و اعمال فشار به جلو روي زانو ناشي از اين ايست ناگهاني و نيز در پيچ خوردگي هاي زانو ايجاد مي شود. رباط صليبي خلفي قويتر و محکمتر از رباط صليبي قدامي است و کمتر دچار پارگي مي شود. کشيدگي و پارگي هاي رباط صليبي خلفي احتياج به نيروي زيادي دارد مثل برخورد داشبورد ماشين به پائين زانو در هنگام تصادف رانندگي. بخاطر همين نيروي شديدتر براي پارگي رباط صليبي خلفي نسبت به نوع قدامي اغلب آسيبهاي رباطي همراه يا آسيب منيسک هم همراه با آسيب رباط صليبي خلفي وجود دارد
نشانه ها : اگر رباط صليبي قدامي پاره شود صداي « تق » در مفصل شنيده مي شود. همچنين امکان دارد زانو ناپايدار شود و درد به قدري شديد باشد که فرد دچار تهوع و استفراغ شود. بدنبال اين پارگي طي چند ساعت بعلت خونريزي داخل مفصلي متورم و پر از خون خواهد شد
درمان : براي آنها که نياز شديد و قوي به زانوها دارند مثل ورزشکاران حرفه اي درمان جراحي بهترين پيش آگهي را دارد ولي براي آنها که استفاده شديد از زانو نمي کنند را مي توان با آتل گيري و درمان غير جراحي بهبود بخشيد
پارگي هاي تاندوني
تعريف : تاندون عضله چهار سر راني مي تواند دچار پارگي ناکامل يا پارگي کامل شود. پارگي تاندون چهار سر در بالاي کشکک معمولاً در افراد ورزشکار بالاي ۴۰ سال روي مي دهد حال آنکه پارگي تاندون چهار سر در زير کشکک معمولاً در افراد جواني که سابقه التهاب تاندون اين ناحيه يا تزريق کورتون به زانو دارند رخ مي دهد
نشانه ها : پارگي تاندون چهار سر راني سبب درد( بخصوص در هنگام پرتاب پا يا بازکردن زانو ) مي شود. چنانچه پارگي کامل باشد فرد ورزشکار قادر نيست زانو را باز کند و ساق را جلو بياورد
درمان : پارگي جزئي را مي توان با آتل گيري درمان کرد اما پارگي کامل نياز به جراحي دارد
آسيب منيسک
تعريف : آسيبهاي منيسک اغلب ناشي از ضربه به زانو هستند البته گاهي مي توانند ناشي از تمرين بيش از حد و استفاده طولاني و مداوم از زانو باشد. اغلب قطعه اي از منيسک پاره شده و در داخل مفصل زانو شناور مي باشد
علائم : پارگي منيسک منجر به قفل شدن زانو در برخي حرکات مي شود همچنين مي تواند سبب احساس تق تق در هنگام حرکات زانو گردد. اغلب آسيب به منيسک همراهي با تورم و تجمع مايع مفصلي دارد که البته از آسيب به رباط ACL ( صليبي قدامي ) معمولاً اين نوع تجمع مايع کمتر است
درمان : درمان معمولاً جراحي است
دررفتگي زانو
تعريف : آسيب بسيار نادري است. در اثر اصابت يک ضربه پرقدرت به زانو در محل مفصل زانو, ساق و ران از هم جدا مي شوند
نشانه و علائم : معمولاً درد بسيار شديد همراه با يک تغيير شکل واضح در زانو
درمان : معمولاً بسياري از اين نوع در رفتگي خودبخود جا مي رود اگر جا نرفت توسط پزشک بايد جا انداخته شود. سپس فرد را براي مدت معلومي تحت نظر گرفته و از نظر علائم عصبي و عروقي پا بررسي مي کنيم
در رفتگي کشکک
تعريف : در رفتگي کشکک در اثر ضربه مستقيم يا انقباض قوي و سريع عضله چهار سر ( مثلاً در هنگام سرويس زدن در واليبال يا تنيس ) اين آسيب در زنان , افراد چاق و آنها که زانوهاي نزديک به هم دارند ( پا ضربدري ها ) شايعتر است
نشانه ها: کشکک در جاي خودش نبوده و به سمت داخل يا خارج مي رود و خم و باز کردن زانو دردناک و مشکل است
درمان : پزشک کشکک را جا مي اندازد چنانچه دوباره خودبخود کشکک دچار در رفتگي شود بايد براي رد شکستگي راديوگرافي انجام شود. پس از جااندازي مجدد ورم شکستگي پزشک براي مدت ۳ هفته آتل مي گيرد تا ديگر دچار دررفتگي نشود
برخورد با آسيب هاي زانو
در هر آسيب زانو اولين امري که رخ مي دهد بوجود آمدن التهاب است. که اين التهاب منجر به درد و تورم و کاهش توانايي حرکت مفصل زانو خواهد شد. شکستن اين سيکل التهابي مي تواند منجر به تسريع بهبودي و کاهش درد شود. براي اين امر بايد کارهاي زير صورت گيرد
استراحت به زانو
استراحت سبب کاهش کشش هاي مکرر روي زانو مي شود
استراحت سبب کاهش التهاب و جلوگيري از ورود آسيب بيشتر به زانو مي گردد
يخ درماني
سبب کاهش تورم زانو مي گردد و در هر نوع آسيب حاد و آسيب مزمن زانو کاربرد دارد
اغلب مولفان توصيه مي کنند يخ درماني ۳ ۲ بار در روز و هر بار براي مدت ۳۰ ۲۰ دقيقه صورت گيرد
از تماس مستقيم يخ با پوست بپرهيزيد. مي توانيد کيسه حاوي يخ را در حوله قرار دهيد و حوله را روي محل بگذاريد
فشار موضعي به زانو توسط بانداژ محل
فشار موضعي سبب کاهش تورم و تسريع بهبودي مي شود
در برخي از آسيب هاي زانو بانداژ مي تواند به قرار گيري صحيح کشکک سرجاي خود و حفظ حرکات مناسب مفصل زانو کمک کند
بالا نگه داشتن زانو
سبب کاهش تورم و التهاب مي گردد
بالا نگه داشتن سبب تخليه مواد زائد و التهابي از زانو به سوي گردش خون مرکزي و کاهش التهاب مي شود
استفاده از داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي ( NSAIDS )
اين داروها در دوز کم سبب کاهش درد مي شوند
اين داروها در دوز بالاتر سبب کاهش التهاب هم مي شوند
نمونه اي از اين داروها عبارتند از : ناپروکسن و ايبوبروفن
چنانچه زخم معده يا اثني عشر داريد يا قبلاً دچار خونريزي به هر دليل شده ايد قبلاً از مصرف اين داروها حتماً با پزشک مشاوره کنيد
چه موقع به پزشک مراجعه شود
هر گاه بعد از انجام برخوردهاي اوليه که اشاره شد و يا استفاده از داروهاي ضد درد بعد از ۷ ۳ روز علائم شما ادامه يافت يا حتي بدتر شد حتماً به پزشک مراجعه نمائيد
هرگاه بدنبال آسيب به زانو قادر به راه رفتن روي زانو نبوديد فوراً به پزشک يا اورژانس مراجعه نماييد چرا که احتمال بروز شکستگي زانو در اين موارد بالاست و يک اورژانس به حساب مي آيد
تب بهمراه درد زانو احتمال عفونت زانو
درد بسيار شديد و غير قابل تحمل در زانو
زخم بزرگ يا عميق در ناحيه زانو باشد
تورم زانو در افرادي که بيماري خوني دارند ( هموفيلي ) يا آنها که داروهاي ضد انعقادي مصرف مي کنند ( مثل وارفارين )
شرح حال, معاينه و بررسي هاي تصويري
شرح حال
درد در کجاي زانوست ؟
ماهيت درد چگونه است, درد تيز است يا گنگ و مبهم؟
آيا آسيب قبلي در ناحيه زانو وجود داشته است يا خير ؟
چه حرکاتي درد را بهبود و چه حرکاتي آنرا تشديد مي کند ؟
آيا فرد مشکل طبي خاصي دارد؟
ميزان فعاليت روزانه وي چقدر است ؟
چه داروهايي احتمالاً مصرف مي کند ؟
آيا حس در ناحيه پا و ساق نرمال است ؟
آيا فرد تب داشته است يا خير ؟
معاينه
بررسي ظاهري زانو از نظر کبودي, تورم, تغيير شکل
بررسي حساسيت زانو در لمس آن
بررسي و انجام تستهاي اختصاصي مربوط به ارزيابي سلامت رباطها, تاندونها و منيسک ها که خارج از بحث ماست
راديوگرافي و سي تي اسکن
بر حسب شرح حال و معاينه پزشک امکان دارد براي بررسي شکستگي استخواني احتمالي يا دررفتگي زانو و گاهي براي بررسي برخي سطوح مفصلي يا مشاهده تغييرات تخريبي زانو ( آرتروز ) عکس راديوگرافي ساده درخواست کند
بندرت پزشک براي بررسي دقيق شکستگي يا دررفتگي امکان دارد سي تي اسکن درخواست کند
هم CT اسکن و هم راديوگرافي ساده براي بررسي شکستگي هاي عادي هستند اما هر دوي آنها در بررسي و ارزيابي بافت نرم مفصل که شامل رباطها, عضلات و تاندونها و منيسک ها مي باشند ناتوان هستند
ام آر آي
در مقايسه با سي تي اسکن, ام آر آي شکستگي هاي استخواني را بخوبي نشان نمي دهد
در مقايسه با سي تي اسکن, ام آر آي براي بررسي رباطها و تاندونها بسيار عالي است
آرتروسکوپي
به مشاهده داخل مفصل زانو توسط دستگاه ويدئوئي مي گويند
در اين روش جراح توسط ابزاري خاص وارد حفره مفصلي زانو شده و آنرا بدقت بررسي مي کند
در مواردي مي توان اجسام زائد مثل قطعات شکسته غضروف که داخل فضاي مفصلي مانده اند و سبب درد شده اند را با اين روش تخليه کرد
جلوگيري از صدمات زانو
لاغر اندام بمانيد يا بهتر بگوئيم چاق نشويد. با حفظ وزن متعادل فشار بر روي زانوها کاهش و احتمال آسيب و آرتروز هم کاهش خواهد يافت
تناسب بدن خود را با انجام حرکات کششي و تقويت متناسب عضلات حفظ کنيد. انجام حرکات کششي روي زانو قبل از ورزش به نحو قابل ملاحظه اي صدمات به زانو را کاهش مي دهد
تقويت عضلات چهار سر راني و پشت ران هر دو به کاهش آسيب هاي زانو کمک مي کند
چنانچه درد مزمن زانو داريد شنا و ورزشهاي آبي مي تواند درد شما را بهبود بخشد, نيروي شناوري در آب سبب کاهش وزن و نيروي وارده به زانوها مي شود
به بدن خود احترام بگذاريد چنانچه ملي درد زانوي شما را ايجاد نموده يا بدتر مي کند آنرا انجام ندهيد
هرگاه خسته ايد ورزش را ادامه ندهيد, بسياري از آسيبهاي ورزشي هنگامي رخ مي دهند که ورزشکار خسته است
استفاده از زانو بند در ورزشهايي مثل واليبال يا بسکتبال مفيد است