آشنایی با خواص سنبل الطیب –
نام علمی Valeriana officinalis
«ضد تشنج»
سنبل الطیب گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن به طور عمودی تا ارتفاع دو متر بالا می‌رود. این گیاه به صورت وحشی در جنگل های کم درخت، در حاشیه جویبارها و گودال ها، در بیشتر مناطق آسیا و ایران می روید.
ساقه آن استوانه ای و دارای شیارهای عمیق و پرزدار است که به آسانی قابل شناسایی می‌باشد. برگ های آن متقابل و دارای هفت تا یازده برگچه است. قسمت های فوقانی ساقه دارای برگ های مرکب از برگچه های باریک تر و کمتری می‌باشد.
ریزوم این گیاه پوشیده از ریشه های فراوانی است که جوانه هایی از آن خارج می‌شود و بدین نحو گیاه تکثیر می‌یابد.
سنبل الطیب دارای بوی مطبوعی است و گربه بوی این گیاه را از فاصله دور تشخیص می‌دهد، به طرف آن می‌رود و در اطراف آن به جست و خیز می پردازد و از بوی آن مست می‌شود.
گل های سنبل الطیب به رنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای می‌باشد.
سنبل الطیب به حالت وحشی به مقدار بسیار زیاد می روید، بنابر این پرورش آن معمول نیست.
قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه آن است و معمولاً از ریشه گیاهی که بیش از سه سال عمر دارد، استفاده می‌شود.
سنبله الطیب پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. طعم آن تلخ ولی خوش بو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می‌شود.
ترکیبات شیمیایی سنبل الطیب
ریشه سنبل‌الطیب حاوی یک درصد اسانس است. این اسانس در ریشه تازه بیشتر است و به تدریج که ریشه خشک می‌شود، مقدار اسانس آن کاهش می‌یابد ولی بوی آن قوی تر می‌شود. اسانس تازه به رنگ سبز مایل به زرد است و بر اثر ماندن غلیظ می‌شود. سنبل‌الطیب همچنین دارای آمیدون، تانن، املاح مختل، و اسید والریانیک، اسید فرمیک، اسید استیک، اسید پروپایونیک و منگنز می‌باشد.
آثار دارویی ریشه تازه آن سه برابر خشک شده آن است. سنبل الطیب باید در حرارت کم (کمتر از 40 درجه) خشک شود، چرا که در حرارت بالا تمام اثر دارویی آن از بین می‌رود.
سنبل‌الطیب دارای ماده ای به نام آلفا متیل‌پیریل‌کتون می‌باشد که مخدر است.
صور دارویی سنبل الطیب
1) گرد سنبل‌الطیب: ریشه سنبل‌الطیب را خرد و در حرارت چهل درجه خشک کنید، سپس آن را آسیاب کنید و از الک ریز رد کنید. این گرد بهعنوان ضد تشنج به کار می‌رود. مقدار مصرف ن پنج تا ده گرم در روز است.
2) دم کرده سنبل‌الطیب: ده گرم ریشه سنبل‌الطیب را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت ده دقیقه دم کنید، سپس آن را صاف کنید و در طول روز به جای آب به مریض بدهید، اثر شد تشنج دارد.
البته سنبل‌الطیب را می‌توان به صورت مخلوط با گل گاوزبان، لیمو عمانی و کمی نبات دم کرد که طعم خوبی خواهد داشت و برای قلب و اعصاب مفید است.
3) مخلوط سنبل‌الطیب: چهار گرم گرد ریشه سنبل‌الطیب را با چهار گرم رازیانه و چهار گرم قند ساییده مخلوط کنید. این مخلوط را چهار قسمت کنید و در طول روز به فواصل مساوی بخورید.
4) معجون سنبل‌الطیب: پنج گرم گرد سنبل‌الطیب را با یک و شش دهم گرم دارچین یا نعناع و مقداری عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف این معجون سه گرم در روز است.
5) تنتور والریان: صد گرم ریشه سنبل‌الطیب را خرد کنید و در نیم لیتر الکل طبی شصت درجه بریزید و بگذارید بماند. هر روز آن را چند بار به هم بزنید و پس از پانزده روز آن را صاف کنید و در شیشه در بستهای نگهداری نمایید. مقدار مصرف آن ده تا سی قطره می‌باشد.
6) اسانس سنبل‌الطیب: این اسانس را می‌توانید از مغازه های عطاری خریداری کنید.اسانس سنبل‌الطیب برای رفع اغماء، هیستری و آسم بسیار موثر است. باید یک قطره آن را روی قند ریخت و یا با عسل مخلوط کرد و خورد می‌توانید این عمل را هر نیم ساعت تکرار کرد تا مریض بهبود یابد.
خواص طبی سنبل‌الطیب
ریشه سنبل‌الطیب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. خواص مهم آن به شرح زیر است:
§ اثر ضد تشنج دارد.
§ در رفع ناراحتی های عصبی و هیستری مفید است.
§ ضد اسپاسم و آرام بخش است.
§ مسکن دردهای مختلف است.
§ تب بر است.
§ آنهایی که مبتلا به مرض قند هستند و تکرر ادرار دارند، می‌توانند با خوردن سنبل‌الطیب معالجه شوند.
§ در معالجه صرع اثر مفید دارد.
§ بی خوابی را درمان می‌کند.
§ ضد کرم معده و روده است.
§ گاز معده را از بین می‌برد.
§ ضد هیجان است.
§ برای رفع سرگیجه اثر مفید دارد.
§ میگرن را بر طرف می‌کند.
§ سردردهای ناشی از سیگار کشیدن و مصرف الکل را رفع می‌کند.
§ برای بر طرف کردن دلهره، تشویش و نگرانی مفید است.
§ در درمان بیماری مالیخولیا اثر مفید دارد.
§ در بر طرف کردن درد سیاتیک مؤثر است.
§ در رفع ناراحتی های یائسگی اثر مفید دارد.
§ درد معده را بر طرف می‌کند.
§ سکسکه مداوم را از بین می‌برد.
§ باز کننده گرفتگی های معده و کبد است.
§ رنگ چهره را درخشان می‌کند.
§ تقویت کننده نیروی جنسی است.
§ برای تنظیم عادت ماهیانه مفید است.
§ ترشح ادرار را زیاد می‌کند.
§ سنگ مثانه را خرد و بر طرف می‌کند.
§ برای درمان تنگی نفس مفید است.
§ درد سینه را بر طرف می‌کند.
§ استفراغ را رفع می‌کند.
§ برای بر طرف کردن یرقان مفید است.
§ درد طحال را از بین می‌برد.
§ دهان را خوش بو می‌کند.
§ برای بر طرف کردن بواسیر مفید است.
§ در معالجه مرض قند اثر مفید دارد.
§ برای تقویت معده و ایجاد اشتها، آن را با افسنطین بخورید.
§ برای رفع قرمزی چشم و تقویت بینایی و بلند شدن مژه ها، آن را با آب گشنیز مخلوط کنید و به چشم بمالید.
§ برای التیام و معالجه زخم ها و کوفتگی ها، ریشه له شده سنبل‌الطیب را بر روی آن ها قرار دهید.
§ برای بر طرف کردن ورم مخاط دهان، جوشانده سنبل‌الطیب را قرقره کنید.
§ گرد سنبل‌الطیب را روی زخم ها بپاشید تا التیام یابند.
مضرات سنبل‌الطیب
چون سنبل‌الطیب برای کلیه مضر است، باید آن را با کتیرا خورد.
http://pezeshksonati.com/