سندرم تکانشی دست چیست

سندرم تکانشی دست –

سندروم تكانشي دست سبب تغيراتي در درك حسي ميشود كه مي تواند به بي حسي دائمي انگشتان دست، ضعف ماهيچه ها و در برخي موارد حملات “سپيد انگشت” (white finger) منجر شود. علت آن استفاده از ابزارهاي ارتعاشي است. معمولا اين اتفاق نمي افتد مگر اينكه فردي حداقل به مدت ده سال از ابزارهاي ارتعاشي استفاده كرده باشد. اگر كار كردن با ابزارهاي ارتعاشي را متوقف كنيد علائم خفيف بدتر نميشوند.

سندروم تكانشی دست چيست؟

سندروم تكانشی دست (HAVS) سبب علائمي در انگشتان دست، سر و بازوها در نتيجه كار با ابزارهاي ارتعاشي ميشود. سابقا سپيد انگشت ارتعاشي ناميده ميشد. نام آن به (HAVS) تغيير كرد چون علاوه بر سفيدي انگشتان علائم ديگري نيز دارد.

علت سندروم تكانشی دست چيست؟

علت سندروم تكانشي استفاده مكرر و مداوم از ابزارهاي حفاري است كه با دست نگه داشته ميشوند مثل ابزارهاي حفاري، اره هاي برقي، چكشهاي حفاري بادي و غيره. نگه داشتن يا كار كردن با ماشينهايي كه ارتعاش دارند نيز مي تواند عامل آن باشد. مشخص نيست كه چگونه ارتعاش سبب ايجاد اين مشكل ميشود. شايد علتش آسيب جزئي ولي مكرري باشد كه به اعصاب كوچك و رگهاي خوني موجود در انگشتان وارد ميشود. در طول زمان اين اعصاب و رگها برخي از قابليت هاي خود را از دست داده و علائمي ايجاد مي نمايند. احتمالا از هر 10 نفري كه مرتبا با ابزارهاي ارتعاشي كار مي كنند يك نفر مبتلا به سندروم تكانشي ميشود.

علائم سندروم تكانشی دست چيست؟

در ابتدا اعصاب تحت تاثير قرار مي گيرند و سبب تغييراتي در حسها ميشوند. به دنبال آن ممكن است پديده رينود اتفاق افتد كه حاصل تغييرات در رگهاي خوني است و منجر به مشكل “سپيد انگشت” ميشود. اين تغييرات همچنين سبب درد در ماهيچه ها ميشوند.

 علائم عصبي

كرختي (از دست دادن حس) و يا حس سوزش و خارش (سوزن سوزن شدن) در يك يا چند انگشت از علائم اوليه است. مي تواند خفيف بوده و فقط چند انگشت را تحت تاثير قرار دهد و مدتي ايجاد شود و از بين برود. در موارد شديدتر ممكن است انگشتاني كه مبتلا شده اند براي هميشه دچار آسيب شوند. در اين صورت فرد در انجام كارهاي ظريف دچار مشكل و شلختگي ميشود مثلا ممكن است بستن دكمه ها، گرفتن سكه بين دو انگشت، پيچ كردن، گرفتن ناخن ها و سوزن نخ كردن و غيره برايشان مشكل شود. در بسياري از افراد شدت علائم عصبي چيزي ما بين شديد و خفيف است. گاهي يك انگشت شديدا آسيب مي بيند ولي علائم در انگشتان ديگر خفيف است.

پديده رينود (علائم انگشت سپيد)

پديده رينود به صورت حملاتي است كه محرك آن هواي سرد يا لمس كردن يك جسم سرد است. يك حمله پديده رينود عموما به صورت زير است:

در ابتدا انگشت سفيد و سرد ميشود. دليلش تنگ شدن و اسپاسم رگهاي خون است.

سپس كبود ميشود. دليلش تنگ شدن رگهاي خوني و كمبود عرضه اكسپژن در نتيجه كمبود عرضه خون است.

سپس قرمز روشن ميشود. دليلش باز شدن دوباره (اتساع) رگها و برگشت مجدد جريان كافي خون است. اين روند ممكن است با سوزش و درد همراه باشد.

برخي افراد اين تغيير رنگ كلاسيك را به صورت كامل ندارند اما هنوز حملات انگشتان سرد و بيرنگ را دارند. طول هر حمله مي تواند از چند دقيقه تا چند ساعت طول بكشد. ميزان درد و ناراحتي در هر فردي فرق مي كند. علائم اغلب بعد از هر حمله از بين مي رود اما در موارد شديد ممكن است يك يا چند انگشت كبود باقي بماند.

(ابزارهاي ارتعاشي فقط يك دليل پديده رينود هستند. دلايل ديگري نيز دارد. به مقاله ديگري با عنوان “پديده رينود” مراجعه نمائيد.)

درد

آسيبهاي جزئي به ماهيچه ها، مفاصل و استخوانها مي تواند منجر به درد در دستان و قسمتهاي تحتاني بازو شود. ممكن است قدرت گرفتن اشيا را تا حدي از دست بدهيد.

علائم چگونه پيشرفت مي كنند؟

ممكن است كمي درد و حس سوزن سوزن داشته باشيد كه مي آيد و ميرود. ممكن است با حملات رينود در روزهاي سرد، بادي و مرطوب در يك يا چند انگشت همراه باشد. علائم ممكن است خفيف باقي بمانند اما اگر كار با ابزارهاي ارتعاشي ادامه داشته باشد ممكن است پيشرفت داشته باشد. ارتعاش به ندرت محركي براي پديده رينود است. محرك رينود هوا يا شرايط سرد است.

با پيشرفت بيماري، بي حسي دائمي ميشود. مي تواند منجر به ضعف و تحليل ماهيچه ها شود. حملات پديده رينود مكرر تر ميشوند (حتي در تابستان) اگرچه اغلب فقط زماني كه دستها مرطوب هستند اتفاق مي افتد.

در برخي موارد علائم ماهها يا سالهاي بعد از كنار كذاشتن كار با ابزارهاي ارتعاشي ظاهر ميشوند.

چگونه مي توان سندروم تکانشی دست را شناسايي كرد؟

توصيف علائم شما و اين واقعيت كه مدت زمان زيادي با ابزارهاي ارتعاشي كار كرده باشيد مي تواند براي تشخيص كافي باشد. با اين وجود، گاها نياز به آزمايشاتي است مخصوصا اگر به دبنال گرفتن غرامت هستيد. آزمايشات مي تواند شامل كنترل توانايي قدرت گرفتن، توانايي اجراي كارهاي ظريف و عكس العمل انگشتانتان به سرما باشد.

آيا مي توان از سندروم تکانشیدست پيشگيري كرد؟

در زير راههايي براي پيشگيري از اين سندروم براي كساني كه با ابزارهاي ارتعاشي كار مي كنند ارائه شده است:

ابزارها را تا حد ممكن شل بگيريد و از هر چند وقت موقعيت خود را تغيير دهيد.

اطمينان حاصل كنيد كه ابزارها سالم باشند.

از ابزارها درست استفاده كنيد و از ابزار مناسب براي كار استفاده كنيد. براي رسيدن به هدف نيازي به محكم گرفتن بيش از اندازه ابزار يا استفاده از آن به مدت طولاني تر از حد نياز نيست.

حداقل هر 10 دقيقه يكبار به خود استراحت دهيد. كار كردن با حداكثر قدرت در دوره هاي كوتاه بهتر از دوره هاي طولاني بدون استراحت است.

خود را و مخوصوصا دستها را در زمان كار گرم نگه داريد.

نبايد سيگار بكشيد چون مواد شيميايي موجود در تنباكو مي تواند بر جريان خون تاثير بگذارد.

اگر علائم ايجاد شد چه كاري بايد انجام داد؟

اگر مشكوك به علائم سندروم تكانشي بوديد به پزشك مراجعه كنيد. همچنين نگراني خود را به كارفرما، ناظر يا پزشك محل كار (اگر كسي هست) و به نماينده اتحاديه خود اعلام كنيد. اين مسئوليت كارفرماي شما است كه از ايمني و مورد قبول بودن محيط كارتان اطمينان حاصل كند.

درمان سندروم تکانشی دست چيست؟

اگر ممكن است استفاده از ابزارهاي ارتعاشي را متوقف نمائيد.

در اين صورت جلوي بدتر شدن علائم گرفته ميشود. اگر علائم خفيف باشد و كار با ابزارهاي ارتعاشي را متوقف كنيد، پديده رينود ممكن است بهتر شود. با اين وجود، مشخص نيست كه آيا علائم عصبي بعد از ايجاد شدن آيا مي توانند بهبود يابند يا خير. اگر ممكن باشد بهتر است كار خود را عوض كنيد.

توصيه هاي عمومي در مورد پديده رينود

به علاوه، توصيه هاي عمومي مشابه همان هايي است كه در مورد مبتلايان به پديده رينود ارائه شد حالا علت هر چه كه باشد. هدف جلوگيري از اسپاسم رگهاي خوني و ايجاد علائم پديده رينود است. موارد زير عموما پيشنهاد ميشود:

سيگار كشيدن ممكن است علائم را بدتر كند. مواد شيميايي موجود در تنباكو مي تواند سبب تنگ شدن مويرگها شود. اگر سيگار مي كشيد، و سيگار را ترك كنيد، مشكل راحت تر ميشود.

برخي از داروهايي كه براي درمان بيمار يهاي ديگر استفاده ميشوند مي توانند محرك علائم بوده و آن ها را بدتر نمايند. اين داروها سبب تنگ شدن رگهاي خون ميشوند. چنين داروهايي عبارتند از: بتا بلاكرها، برخي از داروهاي ضدميگرن، داروهاي رقيق كننده خون و گاها قرصهاي پيشگيري از بارداري. اگر فكر مي كنيد دارويي علائم شما را بدتر مي كند مصرف آن را متوقف نكنيد. براي گزينه هاي جايگزين به پزشك خود مراجعه كنيد.

سعي كنيد در هوا يا محيطهاي سرد خود را گرم نگه داريد:

دستهاي خود را گرم نگه داريد. وقتي در هواي سرد بيرون مي رويد پوشيدن دستكشهاي گرم ضروري است.

كل بدن خود را گرم نگه داريد. اگرچه دستهايتان از بقيه جاها مهم تر است، اگر كل بدن خود را گرم نگه داريد احتمال وقوع علائم كمتر است. بنابراين قبل از اينكه مثلا بيرون در هواي سرد برويد خود را بپوشانيد. مثلا علاوه بر دستكشهاي گرم از كلاهها و روسري هاي گرم استفاده كنيد.

بهتر است دستكشها را وقتي هنوز گرم هستيد يعني قبل از رفتن به مكان سرد بپوشيد. بهتر است دستكشها را در قفسه لباسها يا جايي نزديك رادياتورها قرار دهيد كه موقع پوشيدن گرم باشند.

اگر علائم در شما شديد هستند يا به راحتي تحريك ميشوند در اين صورت كيسه هاي آب گرم قابل حمل يا دستكشهايي كه با باطري گرم ميشوند مي توانند سودمند باشند. انجمن رينود و اسكلرودرم فهرستي از عرضه كنندگان اين محصولات دارند- براي جزئيات بيشتر به داروخانه هاي محلي مراجعه كنيد.

از لمس اشياء خنك بپرهيزيد- براي مثال، وقتي غذا از فريزر بيرون مي آوريد يا با غذاهاي سرد كار مي كنيد از دستكش استفاده كنيد.

ورزش مرتب را بسياري از متخصصان پيشنهاد مي كنند. براي بهبود جريان خون مرتبا دستهاي خود را ورزش دهيد.

وقتي حمله علائم شروع شد، هر چه زودتر دستها را گرم كنيد. قرار دادن دست در آب در حال جريان راه خوبي براي گرم كردن است (اما مراقب باشيد كه آب خلي داغ نباشد و يا گرمايش را از دست نداده و سرد نشده باشد).

درمان دارويي براي پيشگيري از پديده رينود

اگر علائم پديده رينود شديد باشد، دارويي كه نيفديپدين (nifedipine) ناميده ميشود ممكن است تجويز گردد. از طريق باز كردن رگها عمل مي كند. برخي افراد براي پيشگيري از علائم هر روز به صورت مرتب اين دارو را مصرف مي كندد. برخي افراد نيفديپدين را فقط در زمستان يا در روزهاي سرد مصرف مي كنند. اگر اين دارو براي شما تجويز شده است براي اطلاع از عوارض جانبي محتمل و احتياطهاي لازم به بروشور داخل آن مراجعه كنيد.

اگر nifedipine موثر نبود يا عوارض جانبي ايجاد كرد ممكن است داروهاي مختلف ديگري تجويز شود.

آيا امكان دارد اين بيماري بهبود يابد؟

اگر استفاده از ابزارهاي ارتعاشي به موقع متوقف شود گاها HAVS بهتر ميشود. با اين وجود، اگر علائم شديد داريد و همچنان به كار ادامه مي دهيد اين مشكل دائمي خواهد شد حتي اگر بالاخره مجبور شويد اين كار را كنار بگذاريد.

در مورد كارفرمايان

كارفرمايان نسبت به ريسك وقوع سندروم تكانشي دست آگاهي دارند و اغلب اين موضوع را كارفرما قبل از شروع كار به كارگر گوشزد مي نمايد. براي اطلاعات بيشتر به سازمان كار و امور اجتماعي مراجعه نمائيد.