ورم مری چیست –
بیماری رفلاکس یا سوزش سر دل
ورم مری ناشی از رفلاکس به معنی آسیب مخاطی مری است که در اثر برگشت محتویات معده یا روده به داخل مری ایجاد می شود. این محتویات ممکن است اسیدی یا صفراوی (قلیایی) باشد.
ورم عفونی مری
با افزایش روز افزون بیماریها و حالات نقص سیستم ایمنی، ورم عفونی مری نیز اهمیت روز افزون پیدا کرده است. ورم عفونی مری ممکن است به علت عفونت های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی باشد. در اینجا فقط به ورم قارچی مری اشاره می کنیم.
ورم قارچی مری (کاندید یازیس)
بسیاری از انواع قارچهای گونه کاندیدا به طور طبیعی در گلوی انسان وجود دارند و بیشتر در شرایط نقص سیستم ایمنی موجب بیماری می شوند. گاهی اوقات این قارچها در شرایط سلامت سیستم ایمنی نیز بیماری زا هستند.
ورم قارچی مری ممکن است هیچ گونه علامت بالینی نداشته یا همراه با بلع دردناک یا اشکال در بلع غذا باشد. همزمان با عفونت قارچی مری ممکن است «برفک» یا عفونت قارچی دهان وجود نداشته باشد. تشخیص بیماری با عکسبرداری رنگی و آندوسکپی مری است. درمان شامل موارد زیر است : قطره نیستاتین، قرص کلوتریمازول، قرص کتوکونازولَ، قرص فلوکونازول، آمپول آمفوتریسین. نحوه و میزان و مدت مصرف این داروها باید توسط پزشک معالج مشخص شود.
سایر انواع ورم مری
ورم مری ناشی از پرتودرمانی، به طور شایعی در جریان پرتودرمانی قفسه سینه بروز می کند. شیوع و شدت ورم مری بستگی به میزان اشعه تابیده شده به منطقه و نیز مصرف هم زمان داروهای شیمی درمانی دارد. اشکال در بلع و بلع دردناک ممکن است چند هفته تا چند ماه پس از پایان پرتودرمانی نیز طول بکشد. در مرحله ورم مری حاد ناشی از پرتودرمانی باید از داروهای ضد التهاب استفاده کرد. در صورت پیدایش تنگی مری-به عنوان عارضه دراز مدت پرتودرمانی-ممکن است اتساع تنگی با استفاده از بالن لازم باشد.
ورم مری ناشی از مواد سوزان
مصرف خوراکی مواد سوزاننده نظیر قلیا یا اسید قوی موجب سوختگی و ورم شدید مری می شود. در موارد شدید بیماری ممکن است مری سوراخ شود، خونریزی حاد بروز کند و منجر به مرگ بیمار شود. در موارد خفیف ممکن است تنگی به وجود آید.
ورم مری ناشی از مصرف قرص
مصرف بعضی از قرص ها موجب ورم می شود. آنتی بیوتیک هایی نظیر داکسی سیکلین، تتراسیکلین و کلیندامایسین مسئول نیمی از موارد است. قرص های دیگری که به طور شایع موجب ورم مری می شوند عبارت است از :
*آسپرین و سایر مسکن های ضد التهابی بروفن، دیکلوفناک سدیم، ایندومتاسین، پیروکسیکام و …
*پتاسیم
*سولفات فروس (آهن)
*کینیدین
*آلپرنولل
*ترکیبات کرتیکوتروییدی
به منظور پیشگیری یا کاهش بروز ورم ناشی از مصرف قرص باید قرص ها یا کپسول ها را در حالت ایستاده یا نشسته مصرف کرد و هم زمان میزان زیادی آب نوشید تا دارو به طور مطمئن وارد معده شود و در داخل مری گیر نکند.
اسکلروتراپی مری یک روش درمانی پیشرفته است که به منظور سوزاندن و از بین بردن واریس های مری انجام می شود. شیوه اسکلروتراپی از طریق آندوسکپی مری و با استفاده از سوزنهای مخصوص و مواد خاص است. در هنگام اسکلروتراپی ممکن است درد موقت ناحیه پشت جناغ و اشکال در بلع بروز کند. از عوارض اسکلروتراپی خونریزی، تنگی و سوراخ شدن مری است.
سایر اختلالات مری
دیورتیکول
دیورتیکول مری به معنی بیرون زدگی قسمتی از جدار مری است. دیورتیکول زنکر در ناحیه پشت حلق به وجود می آید و موجب علایمی نظیر بوی بد دهان و بالا آوردن بزاق و غذاهای مصرفی چند روز قبل می شود. اگر دیورتیکول زنکر بزرگ باشد و پر از مواد غذایی شود، روی مری فشار وارد می کند و باعث اشکال در بلع می گردد. در موارد علامت دار دیودتیکول زنکر ممکن است عمل جراحی لازم شود. دیورتیکول ممکن است در قسمتهای میانی و تحتانی مری نیز به وجود آید. این دیورتیکول ها معمولا”بدون علامت است و نیاز به درمان خاصی ندارد.
پرده ها و حلقه ها
پرده ها و حلقه های حلق و مری ممکن است دارای منشاء مادرزادی یا التهابی باشد. در 10درصد افراد سالم پرده های مخاطی در ناحیه پایین حلق وجود دارد که معمولا”هیچ نشانه بالینی ایجاد نمی کند. اگر اندازه این پرده ها بزرگ باشد ممکن است به صورت متناوب موجب اشکال در بلع شود. گاهی اوقات در خانم های میانسال مبتلا به کم خونی فقر آهن این پرده ها در ناحیه پایین حلق وجود دارد. این حالت را بیماری «پاترسون-کلی»گویند.
در 10درصد افراد سالم ممکن است در قسمت های پایین مری حلقه مخاطی وجود داشته باشد این حلقه ها نیز مشابه پرده های پایین حلق معمولا”بدون علامت است. اگر قطر حلقه ها کمتر از 13 میلی متر باشد موجب اشکال در بلع می شود که فقط در هنگام مصرف مواد غذایی جامد رخ می دهد.
فتق هیاتال (فتق معده)
بیرون زدن قسمتی از معده از طریق سوراخ مری و ورود آن به داخل قفسه سینه را فتق هیاتال گویند. فتق هیاتال ممکن است لغزنده یا کناری باشد. در نوع لغزندهمری و معده به صورت متصل به هم داخل قفسه سینه می لغزند. این بیماری بسیار شایع است و با افزایش سن بروز آن بیشتر میشود، به طوری که شیوع آن در60 سالگی حدود 60درصد است. اگر فنق هیاتال لغزنده، خفیف باشد علامت بالینی ایجاد نمی کند و در موارد شدید تر ممکن است موجب سوزش سر دل و بیماری رفلاکس شود.
در نوع کناری، مری در محل اصلی خود قرار دارد و قسمتی از معده در کنار مری به داخل قفسه سینه رانده می شود و گیر می کند. این حالت معمولا”همراه با درد شدید و ناگهانی قفسه سینه و اشکال در بلع است و اگر خود به خود یا با کمک عمل جراحی اصلاح نشود موجب مردگی و تخریب بافت معده می شود.