شکستگی مهره ها در ستون فقرات

شکستگی مهره ها در ستون فقرات –

شكستگی مهره های ستون فقرات به علت پوكی استخوان از سایر انواع شكستگی ها متفاوت است زیرا در این موارد شكستگی استخوان دیده نمیشود، بلكه تغییری در شكل مهره ها دیده میشود. در ستون فقرات طبیعی و سالم، مهره ها شبیه آجرها یا جعبه ها هستند. در هنگام پوكی استخوان، از دست دادن استخوان ممكن است منجر به فشردگی و له شدن و از دست دادن ضخامت قسمت پشت، وسط یا جلوی مهره ها شود.ستون فقرات به مناطق گردنی سینه ای و كمری تقسیم می گردد بطوریكه در قسمت گردنی، هفت مهره، در قسمت سینه ای 12 مهره و در قسمت كمری پنج مهره وجود دارد.

فقط در مهره های سینه ای و كمری معمولاً پوكی استخوان ایجاد میشود كه احتمالاً به این علت است كه این مهره ها نسبت به مهره های گردنی، فشار بیشتری را متحمل می گردند. مهره هایی كه بیشتر دچار پوكی استخوان می گردند آنهایی هستند كه در قسمت وسط و پایین مهره های سینه ای و نیز قسمت بالایی مهره های كمری قرار دارند. شكستگی ستون فقرات در پوكی استخوان ممكن است به علت زمین خوردن و سقوط ایجاد شود اما در اكثر موارد بطور خودبخودی یا بر اثر فعالیتی مثل سرفه كردن، خم شدن، بلند شدن یا چرخیدن ایجاد می گردند.

علایم و نشانه های شكستگی:
علایم شكستگی ستون فقرات بسیار متنوع می باشند. در دو سوم موارد ممكن است هیچ دردی و یا درد خیلی كمی در هنگام شكستگی وجود داشته باشد، در حالیكه در سایر موارد درد بسیار شدیدی ایجاد میشود.درد معمولاً در قسمت پشت و در محدوده مهره بمتلا میباشد و اغلب به سمت جلوی بدن كشیده میشود. این درد اغلب شدید بوده و ممكن است برای چند روز یا چند هفته باقی بماند. در اكثر موارد، بهبودی تدریجی در عرض چندماه یا حتی چند سال رخ می دهد. گرچه بعضی از افراد ممكن است بعد از چندماه هیچ دردی نداشته باشند، در عده ای ممكن است این درد برای مدتهای طولانی باقی بماند.

از آنجائیكه كمر درد و پشت رد یك شكایت شایع در بین مردم میباشد و شكستگی های ستون فقرات نیز همیشه همراه با درد نیستند، درد در كسی كه كه دچار شكستگی ستون فقرات است ممكن است به علل شایع دیگری مثل آرتریت یا مشكلات دیسك باشد.در بعضی بیماران، پیدا كردن علت واقعی درد مشكل میباشد اما یك نكته و قاعده مفید در این موارد وجود دارد كه شكستگی های ستون فقرات كه به علت پوكی استخوان ایجاد شده اند باعث انتشار درد به قسمت پایین پاها نمی شوند (سیاتیك). این وضعیت معمولاً به علت مشكلات دیسك ایجاد می گردد.

سایر اثرات شكستگی ها:
شكستگی های ستون فقرات همچنین ممكن است باعث ایجاد تعدادی از علایم ناراحت كننده شوند. وقتی چند مهره دچار این وضعیت میشود، ممكن است قد فرد از یكی دو سانتیمتر تا حدود 15 سانتیمتر یا بیشتر كوتاه شود. این كوتاه شدن قد معمولاً در عرض چندین سال اتفاق می افتد. این وضعیت ممكن است توسط خود فرد تشخیص داده شود زیرا مثلاً قبلاً می توانسته از قفسه های بالای آشپزخانه چیزی را بردارد اما اكنون نمی تواند این كار را بكند.كوتاه شدن قد اغلب همراه با خمیدگی ستون فقرات و ایجاد قوز میباشد. این تغییر در شكل ستون فقرات باعث میشود كه سینه و شكم به سمت داخل كشیده شوند، شكم برآمده شود و خط كمری از بین برود.

این تغییرات باعث مشكلات بدنی و روانی زیادی برای شخص می گردند. تركیب درد و تغییر شكل ستون فقرات اغلب ایجاد محدودیتهایی در فعالیتهای روزانه مثل خرید كردن، خانه داری، باغبانی و ایستادن یا نشستن، به مدت طولانی می كند. در موارد خیلی شدید، سینه به قدری به سمت پایین كشیده میشود كه دنده های تحتانی در تماس با استخوان لگن قرار می گیرند و تغییر شكل شدیدی ایجاد می كنند. بعلاوه قفسه سینه كوچكتر شده و برای اتساع ریه ها فضای كافی وجود ندارد و در نتیجه تنگی نفس به خصوص در هنگام فعالیت ایجاد میشود.

وقتی خمیدگی ستون فقرات خیلی زیاد شود، بیمار به سختی می تواند سرش را بلند كند و این كار باعث گردن درد و سردرد میشود.تغییر در شكل بدن و پیامدهای آن باعث میگردد كه اعتماد به نفس فرد كاهش یافته و اغلب در فعالیتهای اجتماعی او تاثیر می گذارد. به علت از بین رفتن خط كمری و برآمدگی شكم، بسیاری از افراد در پیدا كردن لباس مناسب و اندازه برای خودشان دچار مشكل می گردند.بسیاری از بیماران از زمین خوردن وسقوط می ترسند كه این امر باعث محدودیت در فعالیتهای فیزیكی و اجتماعی آنها میشود و عجیب نیست كه افسردگی در این بیماران شایع است.

کمکهای اولیه
• مصدوم را در وضعیت خوابیده و بی‌حرکت قرار دهید.
• مصدوم را گرم نگه دارید.
• هرگاه شکستگی از ناحیه گردن به پایین ستون فقرات باشد، جهت بیحرکت نمودن ستون فقرات از آتل تمام قد استفاده نمایید.
• وسط پاها را تا بالا پنبه یا پد بگذارید و با بانداژ پاها را در قسمتهای مختلف محکم ببندید.
• با بانداژ پهن ، زانوها و رانها را محکم نمایید.
• مصدوم را حداقل 4 نفره حدود 20 سانتیمتر از روی زمین بلند کنید و روی آتل تمام قد قرار دهید.
• نقاط گود بدن را با پنبه یا پارچه پر کنید و بوسیله باند ، بدن را به آتل محکم ببندید.
• بیمار را توسط برانکارد سفت و محکم در وضعیتی که راه تنفس او باز باشد به مراکز درمانی انتقال دهید.

شکستگی مهره های گردن
هر گاه مهره‌های گردن دچار ضربه شدید شود، شکستگی مهره‌های گردن به وجود خواهد آمد.
• در شکستگی مهره‌های گردن
o به مصدوم اجازه ندهید سر خود را خم کند یا بچرخاند.
o سر و گردن مصدوم را در یک خط قرار دهید بطوری که صورت وی به طرف بالا باشد.
o از یک آتل که تا ناحیه کمر ادامه داشته باشد، استفاده نمایید و زیر گردن مصدوم را با پنبه یا پارچه بپوشانیذ. سپس آتل را به وسیله سه باند به نحوی ببندید که یک باند به پیشانی و یک باند دیگری در ناحیه کتفها و یکی در انتهای آتل (کمر) قرار بگیرد و با پد یا پارچه فضای خالی بدن را پر کنید.

o ستون مهره ی گردنی شامل هفت مهره است. شکستگی هر کدام از این مهره ها را شکستگی گردن می گویند.
شکستگی گردن معمولاً بر اثر ضربات بسیار شدید اتفاق می افتد.
این چنین ضرباتی معمولاً در تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع دیده می شود.
در حین فعالیت های ورزشی هم ممکن است فرد دچار شکستگی مهره های گردنی شود؛ مثلاً افتادن یک ژیمناست از روی حلقه در حین پشتک زدن یا به زمین خوردن یک سوارکار از اسب یا برخورد سر یک شناگر هنگام شیرجه زدن به کف استخر کم عمق همگی می توانند موجب شکستگی مهره ی گردنی شوند.

شکستگی گردن
خطرناک ترین عارضه ی شکستگی مهره های گردن، آسیب نخاع است. نخاع از داخل ستون مهره ی گردنی عبور می کند و شکستگی مهره می تواند به نخاع گردنی آسیب وارد کند. این آسیب می تواند موجب فلج هر چهار دست و پا و حتی مرگ شود.
مکانیسم های مختلف شکستگی ستون فقرات گردنی در شکل های روبرو و زیر آمده است.

اقدامات اورژانس در مواجهه با بیمار دچار شکستگی گردن:
در هر بیماری که دچار آسیب شدید بدنی به دنبال ضربه های ذکر شده گردیده است قبل از هر گونه حرکت دادن بیمار، باید گردن بی حرکت شود.
این امر به خصوص در مورد بیماران بیهوش شده باید رعایت شود. در هر کدام از این بیماران ممکن است شکستگی گردن وجود داشته باشد. در صورت وجود شکستگی، هر گونه حرکت در گردن ممکن است موجب آسیب های جبران ناپذیر به نخاع شود.

پرسنل اورژانس به محض مواجهه با چنین بیماری ابتدا گردنبند مخصوصی را به دور گردن بیمار می بندند و سپس وی را به آمبولانس منتقل می کنند.
تا وقتی بیمار در بیمارستان از ناحیه ی گردن عکس بگیرد و پزشک از سلامت ستون مهره گردنی مطمئن نشود این گردنبند به گردن بیمار، بسته باقی می ماند. پزشک برای تشخیص این شکستگی ها از رادیوگرافی معمولی و سی تی اسکن استفاده می کند و برای بررسی آسیب احتمالی نخاع ممکن است از “ام آر آی” استفاده کند.

درمان شکستگی های گردن:
درمان، بسته به این که شکستگی در کدام یک از مهره های گردنی ایجاد شده و شکل و شدت شکستگی چگونه است متفاوت می باشد.شکستگی های خفیف ممکن است با پوشیدن یک بریس گردنی به مدت ۶ تا ۸ هفته بهبود یابند ولی شکستگی های شدید معمولاً نیاز به عمل جراحی دارند.

پیشگیری:
با رعایت موارد زیر، می توانید احتمال شکستگی مهره های گردن را کم کنید:
* همیشه در اتومبیل از کمربند ایمنی استفاده کنید.
* هیچ وقت در استخرهای کم عمق شیرجه نزنید.
* در حین ورزش های پُرتحرک از وسایل و تجهیزات مناسب استفاده کنید.

دکتر علیرضا مقتدری ( متخصص طب فیزیکی و توانبخشی)
عضوهیات علمی دانشکده پزشکی اصفهان