درباره اگزمای تماسی –
اگزماي تماسي ميتواند بادومكانيسم ايجاد شود:
1- حساسيتي 2- تحريكي. ماده اي كه باعث ايجاد حساسيت پوستي تماسي ميشود بنام مده حساسيتزا (آلرژن) ناميده ميشود خيلي از مردم نسبت به آلرژنها، واكنشي نشان نميدهند ولي تعداد كمي از مردم به مرور زمان نسبت به بعضي مواد ( كه در تماس قبلي نسبت به آن حساس نبودهاند)، حساس ميشوند ، تماس بيشتر موجب پيدايش ضايعات خارش دار ميشود .
موادي از قبيل اسيدها، حلالها، قلياها وصابون هاي قوي ومواد شوينده معمولاً اگزماي تماسي تحريكي ايجاد مي كنند . اين مواد شيميايي آزارنده كه مي توانند برروي پوست هركسي ايجاد واكنش نمانيد، بنام آزارندهها (Irritants) ناميده مي شوند. بعضي مواد شيميايي هم آزارنده وهم حساسيت زا هستند.
علايم اگزماي تماسي
در اگزمای تماسي، پوست قرمز ومتورم شده وتاول ميزند تاول ها ممكن است بتركند واز خود دلمه و پوسته بجا بگذارند. درمراحل بعدي پوست ممكن است تيره تر شده وحالت چرم مانند وچروكيده بخود بگيرد افتراق اگزاماي تماسي از ساير اگزماها گاهي مشكل است .
يافتن عامل اگزمای تماسی
معمولاً متخصص پوست وبيمار درباره موادي كه درخانه و محل كار با پوست شخص تماس مي يابند بحث مي كنند تاعامل حساسيت زا را بيابند متخصص پوست ممكن است انجام تست حساسيتي آزمايش برچسب (Patch Test) نيز توصيه كند. اين آزمايش راهي آسان وبي خطر براي تشخيص حساسيت هاي تماسي مي باشد مقادير ناچيزي از مواد حساسيت زاي احتمالي براي مدت معيني (معمولاً دو روز) با چسب مخصص بر روي پوست چسبانده مي شوند ودرصورت بروز واكنش، عامل حساسيت زا مشخص خواهد شد مواد حساسيت زا مشخص خواهد شد. مواد حساسيت زاي شايع شامل نيكل ، لاستيك ، سيمان ، چرم، بعضي داروهاي موضعي، نگاهدارندههاي موجود دركرم ها ولوازم آرايش، رنگ ها، مواد معطر، پيچك سمي، بلوط سمي وگياهاني از اين قبيل مي باشند.
حساسيت به نيكل
نيكل درتعداد زيادي از مواد فلزي يافت مي شود. دربسياري ازموادي كه روكش كروم دارند نيكل به مقدار كافي براي ايجاد واكنش وجود دارد. در ظروف استيل نيز نيكل وجود دارد اما پيوندهاي بسيار محكم آن باساير فلزات احتال بروز واكنش اگزماي تماسي به استيل را در افراد حساس به نيكل بسيار كم مي كند گوشواره هاي حاوي مواد نيكل دار هم مي توانند باعث ايجاد حساسيت پوستي گوش شوند كه يكي از مشكلات شايع در افرادي است كه به نيكل حسايت دارند اين حالت مي تواند حتي با سوزني كه براي سوراخ كردن گوش استفاده مي شود ويا با خود گوشواره ها شروع شود. دراين افراد بايد از سوزن هايي استفاده شود كه حاوي نيكل نباشند وبعد از آن نيز حداقل بمدت 3 هفته بايستي از گوشواره هاي بدون نيكل استفاده شود.
گيرههاي ساخته شده از نيكل درلباسها ازقبيل سگكها، زيپ ها، دگمه هاي وكليپس ها مي توانند ايجاد حساسيت كنند. كشاني كه به نيكل حساسيت دارند بايد از گيره هاي پلاستيكي استفاده كنند.
تعريق موجب تشديد حساسيت به نيكل درافراد حساس به آن مي شود درفصل تابستان 20-15 دقيقه پس از تماس با مواد حاوي نيكل ، احساس خارش وسوزش در پوست ايجاد مي شود. پس از يكي دوروز، ضايعات پوستي هم ممكن است پديدار شوند اما اگر تعريق نباشد شايد بتوان جندين ساعت از اين وسايل استفاده كرد بدون اينكه مشكلي پديد آيد.
حساسيت به لاستيك
مواد لاستيكي اغلب ايجاد اگزماي تماسي نمي نمايند مواد شيميايي موجود در لاستيك عامل ايجاد اين واكنش ها هستند. كساني كه به لاستيك حساسيت دارند بايد از مواد ديگري استفاده كنند.
لاستيك همچنين مي تواند باعث واكنشهاي حساسيتي فوري از قبيل سوزش ، خارش وكهير درمحل تماس بالاستيك شود. بعضي مردم پس از تماس با لاستيك دچار خارش و آبريزش از چشمها وبندرت تنگي نفس ميشوند.
اين حالات بخصوص درافرادي كه دستكشهاي تنگ و چسبان لاستيكي ( نظير دستگشهاي پزشكي) مي پوشند ايجاد مي شود پوست دست درمحل تماس با دستكشهاي لاستيكي ممكن است دچار حساسيت شود در اين گونه مواقع بايستي از دستكشهاي ساخته شده از وينيل يا ساير مواد مصنوعي استفاده كرد.
وجود الياف نايلوني درلباسهاي زير نيز موجب ايجاد حساسيت هاي پوستي تماسي درمحل تماس لباس مي شود در اينگونه موارد نيز بايستي از البسه فاقد مواد نايلوني استفاده شود. بيشتر موارد اگزمايي تماسي ناشي از كفشها بدليل مواد تشكيل دهنده لاستيكي كه درساختار كفش بكار رفته پديد مي آيد. چسب هاي به كاررفته دركفش هم مي توانند ايجاد مشكل كنند. حتي دركفشهاي چرمي هم ممكن است از چسب استفاده شده باشد دراين موارد بايستي حتماً از كفش غير لاستيكي استفاده شود.
حساسيت به رنگ مو
بيشتر مردم مي توانند بدون هيچ مشكلي ، موي خود را رنگ كنند بااين حال ، بعضي ها نسبت به پارافنيلن دي آمين (PPD) حساسيت دارند. اين ماده در رنگ موهاي دايمي كه با ساير مواد شيميايي ( نظير پراكسيدها) مخلوط مي شوند، وجود دارد.
كساني كه به PPD حساسيت دارند هرگز نبايد از رنگ موي دائمي استفاده كند . درحدود يك چهارم افراد حساس به PPD نسبت به مواد موجود در رنگ هاي نيمه دائمي هم حساسند. قبل از استفاده از هرگونه رنگ مويي از توصيه هاي داخل جعبه آن براي انجام يك تست حساسيت پوستي پيروي كنيد. خيلي از كساني كه به PPD حساسند مي توانند از رنگ هاي موقتي براي رنگ كردن موهايشان استفاده كنند اما تعداد اندكي از افراد به اين مواد نيز حساسيت نشان مي دهند.
گرچه رنگ هاي PPD بندرت در لباس ها استفاده مي شوند، ولي ساير رنگ هايي كه با PPD واكنش متقاطع نشان مي دهند ، به وفور براي رنگ كردن لباسها به كار مي روند . درنتيجه بعضي از افراد حساس به PPD نمي توانند لباس هاي تيره بپوشند وناچاراً بايستي از رنگ هاي روشن لباس استفاه كنند .حدود 25 درصد افراد حساس PPD نسبت به بعضي مواد بي حس كننده موضعي نظير بنزوكائين هم حساس هستند. در اين مواقع بايستي از تركيبات جايگزين استفاده شود.
حساسيت به فرآورده هاي آرايشي بهداشتي
عطرها، لوسيونها ومواد آرايشي ميتوانند ايجاد واكنش هاي حساسيت تماسي بكنند بعضي از مردم نسبت به مواد شيميايي معطر كه در فرآوردههاي آريشي – بهداشتي استفاده مي شوند حساسند. برخي ديگر نيز به مواد شيميايي نگهدارنده كه بمنظور جلوگيري از فساد اين گونه فرآوردههاي بدون عطر استفاده كنند ولي حتي فرآورده هاي بدون عطر هم هنوز داراي مواد معطر هستند كه بمنظور پوشاندن بوي ناخوشايند بعضي از مواد شيميايي به محصول اضافه شده اند تعداد بسيار كمي فرآوردههاي واقعاً بدون مواد نگهدارنده وجود دارند، ولي افراد ممكن است حتي نسبت به يك ماده شيميايي نگهدارنده حساس بوده و نسبت به ساير مواد مشابه حساسنباشند.
حساسيت به گرومات ها
كرومات ها معمولاً مسئول ايجاد واكنشهاي حساسيت تماسي ناشي از تماس با سيمان ، چرم،كبريت رنگها ومواد ضد زنگ هستند تماس باكروم درمشاغلي كه درارتباط بااتومبيل، جوشكاري، ريختهگري، بتون ريزي، صنايع راه آهن وصنايع ترميمي ساختمان هستند شايع است. از كروماتها براي رنگ كردن چرم به منظور ساخت كفش ولباس استفاده مي شود. درماتيت ناشي از كفش ممكن است متعاقب پوشيدن كفش هايي كه از چرم محتوي كرومات ساخته شده اند پديدار شود. اين افراد بايد از كفش هايي استفاده كنند كه در رنگ آميزي چرم آنها بجاي كرومات از مواد گياهي استفاده شده باشد.
بعضي از كبريت ها، محتوي كرومات هستند كبريت خاموش ، دود ناشي از كبريت روشن شده وسرسوخته كبريت هم محتوي مقاديري از كروماتها هستند و مي توانند موجب بروز حساسيت شوند.
حساسيت به پيچك سمي وكياهان هم خانواده با آن
اين خانواده گياهي شامل پيچك سمي وبلوط سمي مي باشد. اين گياهان علت بسياري از موارد اگزماي تماسي هستند. واكنس پديد آمده مشابه با ساير انواع اين گونه واكنش هاست. معمولاً خطي از تاول هاي كوچك در محل تماس با گياهان برروي پوست بيمار بوجود مي آيد، بيماران حساس به اين گياهان سمي معمولاً نسبت به فرآوردههاي روغني اين گياهان نيز حساسند.